Πολλές χώρες της υφηλίου έχουν υιοθετήσει προγράμματα με «κουπόνια στην εκπαίδευση» (education vouchers), τα οποία προσφέρουν τη δυνατότητα στους μαθητές να φοιτήσουν σε ιδιωτικές σχολές αντί σε δημόσιες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Σουηδία, η Δανία, η Ολλανδία, η Νέα Ζηλανδία και η Χιλή, είναι μερικές από τις χώρες που υιοθέτησαν προγράμματα επιδότησης της φοίτησης μαθητών σε ιδιωτικά σχολεία. Η βασική ιδέα πίσω από αυτά τα κουπόνια στην εκπαίδευση είναι το δικαίωμα του κάθε μαθητή να φοιτήσει σε οποιοδήποτε σχολείο επιθυμεί και να αποκτήσει τη μόρφωση που επιθυμεί. Η οικονομική θεωρία σε ότι αφορά τα κουπόνια στην εκπαίδευση, είναι ότι θα ενδυναμώσει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα σχολεία και θα αναβαθμίσει την ποιότητα στην εκπαίδευση (Milton Friedman, Chicago School).
Οι γονείς θα επιλέγουν τα καλύτερα σχολεία για τα παιδιά τους και αυτό θα αναγκάσει τα σχολεία να γίνουν καλύτερα, προκειμένου να ελκύσουν περισσότερους μαθητές. Τα σχολεία που δεν θα ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των γονιών και των μαθητών θα φθίνουν, με αποτέλεσμα είτε να γίνουν καλύτερα είτε να κλείνουν. Από την άλλη υπάρχουν επιχειρήματα κατά της πρακτικής αυτής. Αφού τα δημόσια σχολεία είναι ήδη σε λειτουργία και καλύπτουν όλους τους μαθητές, γιατί να οδηγούμε τους μαθητές προς την ιδιωτική εκπαίδευση; Η απάντηση βεβαίως είναι ότι είναι δικαίωμα του κάθε μαθητή να επιλέξει το σχολείο του και τη μορφή της εκπαίδευσης του. Ο τρόπος με τον οποίο προσφέρονται τα κουπόνια στην εκπαίδευση είναι απλός. Η πολιτεία υπολογίζει πόσα είναι το μέσο κόστος εκπαίδευσης ανά μαθητή για το δημόσιο σχολείο. Αυτό είναι το ποσό που η πολιτεία προσφέρει στον κάθε μαθητή ως χορηγία για να φοιτήσει σε ιδιωτικό σχολείο. Κάποιες χώρες προσφέρουν τα κουπόνια υπό προϋποθέσεις, που αφορούν στην οικονομική κατάσταση των παιδιών αλλά και την ποιότητα των σχολείων. Σε πολλές πολιτείες της Αμερικής, τα κουπόνια προσφέρονται σε παιδιά που προέρχονται από φτωχές οικογένειες, με το σκεπτικό αυτοί που είναι οικονομικά άνετοι, έχουν τα χρήματα να πληρώσουν.
Η Δανία θέτει κριτήρια επάρκειας των σχολείων που θα δέχονται μαθητές με κουπόνια, σε θέματα καθηγητών, υποδομών, αναλυτικών προγραμμάτων, εξοπλισμού κλπ. Επιπλέον, υπάρχουν και κριτήρια για τους μαθητές. Δεν μπορεί για παράδειγμα, κάποιος μαθητής να πληρώνει με κουπόνια και να αποτυγχάνει συνεχώς. Αυτό θα σήμαινε κατασπατάληση δημοσίου χρήματος. Η ιδέα πίσω από τα «κουπόνια στην εκπαίδευση» είναι παρόμοια με την ιδέα του Γενικού Σύστημα Υγείας. Όταν και εφόσον το Γενικό Σχέδιο Υγείας θα εφαρμοστεί, οι δικαιούχοι θα δικαιούνται να αγοράζουν υπηρεσίες υγείας από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τις οποίες πληρώνει το Ταμείο Υγείας. Το Ταμείο Υγείας είναι ένα κοινωνικό ταμείο στο οποίο συνεισφέρουν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες τους, καθώς επίσης και η κυβέρνηση, από τις φορολογίες που εισπράττει. Ουσιαστικά, θα εισφέρουμε όλοι για όλους, για να επιτύχουμε καλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας. Καλύτερη υγεία των ανθρώπων σημαίνει περισσότερη και πιο ποιοτική εργασία, με στόχο μια καλύτερη κοινωνία. Κατά παρόμοιο τρόπο, καλύτερη εκπαίδευση δημιουργεί καλύτερους και πιο παραγωγικούς ανθρώπους, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας
