Αλφάβητο

Το αλφάβητο της ΚΜΑ

Το προτεινόμενο αλφάβητο της ΚΜΑ αποτελείται από 27 γράμματα, τα οποία είναι τα ακόλουθα με την προτεινόμενη αλφαβητική σειρά, πεζά και κεφαλαία:

a b c γ d δ e f θ i j k l m n o p r s ş t u v w χ y z

A B C Γ D Δ E F Θ I J K L M N O P R S Ş T U V W Χ Y Z

Ονόματα και αξίες γραμμάτων

Τα γράμματα του πιο πάνω αλφαβήτου αποδίδουν συγκεκριμένο φθόγγο το καθένα.

1.1. “alif” 〈Α a〉

Το γράμμα “alif” 〈a〉 αποδίδει φωνηεντικό φθόγγο, όπως το πρώτο φωνήεν της λέξης 〈arnep〉 «λαγός».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το ελληνικό 〈α〉, π.χ. στη λέξη 〈θάλασσα〉.

1.2. “ba” 〈Β b〉

Το γράμμα “ba” 〈b〉 απαντά μόνο ως διπλό 〈bb〉, το οποίο αποδίδει μακρό συμφωνικό φθόγγο, όπως π.χ. στη λέξη 〈rabbi〉 «θεός».

Ο φθόγγος 〈bb〉 δεν υπάρχει ούτε στην κοινή νέα ελληνική ούτε στην κυπριακή. Η προφορά του μοιάζει με το ιταλικό 〈bb〉 π.χ. στη λέξη 〈conobbe〉 «ήξερε» ή το ιταλικό 〈pp〉 π.χ. στη λέξη 〈Giuseppe〉 «Ιωσήφ».

Σημείωση: Ο φθόγγος 〈bb〉 διαφέρει στην προφορά τόσο από το μακρό σύμφωνο 〈pp〉 της ΚΜΑ (π.χ. 〈tşappút〉 «κουρέλι»), όσο και από το απλό σύμφωνο 〈p〉 (π.χ. της λέξης 〈part〉 «κρύος»). (βλ. §1.17: “pa” 〈P p〉, πιο κάτω) Επίσης δεν πρέπει να συγχέεται το 〈bb〉 με το σύμπλεγμα 〈mp〉: π.χ. οι λέξεις «κρασί» και «Χριστός» είναι 〈mpit〉 και 〈Mpsiχ〉 αντίστοιχα (όχι 〈bit〉 και 〈Bsiχ〉). (βλ. §)

1.3. “cayn” 〈C c〉

Το γράμμα “cayn” 〈c〉 αποδίδει το φαρυγγικό σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στην αρχή των λέξεων 〈cayn〉 «μάτι» και 〈cafa〉 «φίδι».

Ο φθόγγος αυτός δεν υπάρχει στα ελληνικά. Υπάρχει στα αραβικά (π.χ. 〈عامود〉 «στήλη») και στα εβραϊκά (π.χ. 〈ראיון〉 «συνέντευξη»).

1.4. “γamma” 〈Γ γ〉

Το γράμμα “γamma” 〈γ〉 το βρίσκουμε μόνο στα συμπλέγματα 〈γp〉 και 〈γt〉: π.χ. 〈γpir〉 «μεγάλος», 〈γtiş〉 «άλογο». Μόνο σε δάνειες λέξεις από τα ελληνικά βρίσκουμε αυτό το γράμμα σε άλλες θέσεις: π.χ. 〈Γallia〉, 〈γamma〉 κ.λπ.

Στην προφορά είναι το ίδιο με το ελληνικό 〈γ〉, π.χ. στη λέξη 〈Γαλλία〉.

1.5. “dal” 〈D d〉

Το γράμμα “dal” 〈d〉 απαντά μόνο ως διπλό 〈dd〉, το οποίο αποδίδει μακρό συμφωνικό φθόγγο, όπως π.χ. στη λέξη 〈şadda〉 «έσφιξε».

Ο φθόγγος 〈dd〉 δεν υπάρχει ούτε στην κοινή νέα ελληνική ούτε στην κυπριακή. Η προφορά του μοιάζει με το ιταλικό 〈dd〉 π.χ. στη λέξη 〈additivo〉 «πρόσθετος» ή το ιταλικό 〈tt〉 π.χ. στη λέξη 〈notte〉 «νύχτα».

Σημείωση: Ο φθόγγος 〈dd〉 διαφέρει στην προφορά τόσο από το μακρό σύμφωνο 〈tt〉 της ΚΜΑ (π.χ. 〈şatta〉 «έβρεξε»), όσο και από το απλό σύμφωνο 〈t〉 (π.χ. της λέξης 〈taka〉 «παράθυρο»). (βλ. §1.21: “ta” 〈T t〉, πιο κάτω)

1.6. “δelta” 〈Δ δ〉

Το γράμμα “δelta” 〈δ〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈δeca〉 «χωριό».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈δ〉 π.χ. στη λέξη 〈δοχείο〉.

1.7. “e-nusseni” 〈E e〉

Το γράμμα “e-nusseni” 〈e〉 αποδίδει φωνηεντικό φθόγγο, όπως το πρώτο φωνήεν της λέξης 〈eχl〉 «γονείς».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το ελληνικό 〈ε〉, π.χ. στη λέξη 〈έλεγες〉.

1.8. “fa” 〈F f〉

Το γράμμα “fa” 〈f〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈fantús〉 «πρόσωπο».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈φ〉 π.χ. στη λέξη 〈φως〉.

1.9. “θa” 〈Θ θ〉

Το γράμμα “θa” 〈θ〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈θawp〉 «πουκάμισο».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈θ〉 π.χ. στη λέξη 〈θέλω〉.

1.10. “i-mplan” 〈I i〉

Το γράμμα “i-mplan” 〈i〉 αποδίδει φωνηεντικό φθόγγο, όπως το πρώτο φωνήεν της λέξης 〈int〉 «εσύ (αρσ.)».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το ελληνικό 〈ι〉, π.χ. στη λέξη 〈ίδιος〉.

1.11. “ja” 〈J j〉

Το γράμμα “ja” 〈j〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈jejje〉 «κότα».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το γαλλικό 〈j〉 π.χ. στη λέξη 〈je〉 «εγώ». Όταν είναι διπλό (π.χ. 〈jejje〉) προφέρεται ακριβώς όπως το 〈ζ̆〉 της κυπριακής ελληνικής (π.χ. 〈μαχαζ̆ιά〉).

1.12. “kaf” 〈K k〉

Το γράμμα “kaf” 〈k〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈kassís〉 «ιερέας».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈κ〉 π.χ. στη λέξη 〈καλός〉.

Σημείωση: Όταν διπλασιάζεται (π.χ. 〈nakkáyt〉 «διάλεξα»), προφέρεται όπως το 〈κκ〉 της κυπριακής ελληνικής (π.χ. στις λέξεις 〈οκκά〉 και 〈σέκκος〉) ή περίπου το 〈kk〉 της τουρκικής (π.χ. 〈okka〉 «οκά») —αλλά όχι σαν το 〈cc〉 της ιταλικής (π.χ. 〈secco〉 «ξηρός»).

1.13. “lam” 〈L l〉

Το γράμμα “lam” 〈l〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈laχm〉 «κρέας».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈λ〉 π.χ. στη λέξη 〈λαγός〉.

Σημείωση: Το διγράφημα 〈ly〉 αποδίδει ό,τι και το 〈λι〉 στην κυπριακή ελληνική, όπως π.χ. στη λέξη 〈μαλλιά〉. Όπως και στην κυπριακή ελληνική, έτσι και στην ΚΜΑ το 〈ly〉 έχει δύο εναλλακτικές προφορές: (αʹ) μπορεί να προφέρεται από κάποιους όπως το ιταλικό 〈gli〉 (π.χ. 〈voglio〉 «θέλω») ή (περίπου) το 〈λι〉 της κοινής νέας ελληνικής (π.χ. 〈λιώνω〉)· ενώ (βʹ) από κάποιους άλλους μπορεί να προφέρεται σαν να γραφόταν ως 〈yy〉, όπως περίπου το 〈ll〉 στα ισπανικά (π.χ. 〈llegar〉 «φτάνω»).

1.14. “mim” 〈M m〉

Το γράμμα “mim” 〈m〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈moχ〉 «κεφάλι».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈μ〉 π.χ. στη λέξη 〈μένω〉.

1.15. “nun” 〈N n〉

Το γράμμα “nun” 〈n〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈nite〉 «ομίχλη».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈ν〉 π.χ. στη λέξη 〈νομίζω〉.

Σημείωση: Το διγράφημα 〈ny〉 αποδίδει ό,τι και το 〈νι〉 στην κυπριακή ελληνική (π.χ. στη λέξη 〈παννιά〉) ή το 〈gn〉 στην ιταλική (π.χ. 〈lasagna〉 «λαζάνια»).

1.16. “o-nusseni” 〈O o〉

Το γράμμα “o-nusseni” 〈o〉 αποδίδει φωνηεντικό φθόγγο, όπως το πρώτο φωνήεν της λέξης 〈oχt〉 «αδελφή».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το ελληνικό 〈ο〉, π.χ. στη λέξη 〈οδός〉.

1.17. “pa” 〈P p〉

Το γράμμα “pa” 〈p〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈paχr〉 «θάλασσα».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈π〉 π.χ. στη λέξη 〈παλιός〉.

Σημείωση: Όταν διπλασιάζεται (π.χ. 〈áksippa〉 «ξαφνικά»), προφέρεται όπως το 〈ππ〉 της κυπριακής ελληνικής (π.χ. στις λέξεις 〈καππέλλον〉 και 〈όππα〉) ή περίπου το τουρκικό 〈pp〉 (π.χ. 〈hoppa〉 «όπα») —αλλά όχι όπως το ιταλικό 〈pp〉 (όπως π.χ. στη λέξη 〈cappello〉).

1.18. “ra” 〈R r〉

Το γράμμα “ra” 〈r〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈raci〉 «βοσκός».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈ρ〉 π.χ. στη λέξη 〈ρωτώ〉.

1.19. “sin” 〈S s〉

Το γράμμα “sin” 〈s〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈sayf〉 «καλοκαίρι».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈σ〉 π.χ. στη λέξη 〈σωσίας〉.

1.20. “şin” 〈Ş ş〉

Το γράμμα “şin” 〈ş〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈şimps〉 «ήλιος».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το 〈σ̆〉 της κυπριακής ελληνικής π.χ. στη λέξη 〈σ̆άμισ̆ι〉, ή όπως το αγγλικό 〈sh〉 (π.χ. 〈she〉 «αυτή»), το γαλλικό 〈ch〉 (π.χ. 〈chien〉 «σκύλος»), το τουρκικό 〈ş〉 (π.χ. 〈eşek〉 «γάιδαρος») κ.λπ.

1.21. “ta” 〈T t〉

Το γράμμα “ta” 〈t〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈tapχ〉 «φαγητό».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈τ〉 π.χ. στη λέξη 〈τέλειος〉.

Σημείωση: Όταν διπλασιάζεται (π.χ. 〈pittaklu〉 «τρώτε»), προφέρεται όπως το 〈ττ〉 της κυπριακής ελληνικής (π.χ. στις λέξεις 〈κάττος〉 και 〈πιττίν〉) ή περίπου το τουρκικό 〈tt〉 (π.χ. 〈bitti〉«τελείωσε») —αλλά όχι όπως το ιταλικό 〈tt〉 (όπως π.χ. στη λέξη 〈catto〉).

1.22. “u-mplan” 〈U u〉

Το γράμμα “u-mplan” 〈u〉 αποδίδει φωνηεντικό φθόγγο, όπως το πρώτο φωνήεν της λέξης 〈umm〉 «μητέρα».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το ελληνικό 〈ου〉, π.χ. στη λέξη 〈ουρανός〉.

1.23. “va” 〈V v〉

Το γράμμα “va” 〈v〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈varte〉 «τριανταφυλλιά».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈β〉 π.χ. στη λέξη 〈βέβαια〉.

1.24. “u-nussu” 〈W w〉

Το γράμμα “u-nussu” 〈w〉 αποδίδει ημιφωνικό φθόγγο, δηλαδή κάτι που δεν είναι ούτε πλήρες φωνήεν, αλλά ούτε και σύμφωνο. Το βρίσκουμε μόνο μετά από το 〈a〉, όπως π.χ. στη λέξη 〈awna〉 «εδώ».

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το δεύτερο μέρος της διφθόγγου 〈au〉 στα ιταλικά (π.χ. 〈restaurante〉 «εστιατόριο»), στα ισπανικά (π.χ. 〈pausa〉 «παύση»), στα πορτογαλικά (π.χ. 〈saudade〉 «νοσταλγία») κ.λπ.

(βλ. §)

1.25. “χa” 〈Χ χ〉

Το γράμμα “χa” 〈χ〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈χameδ〉 «λεμόνι».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈χ〉 π.χ. στη λέξη 〈χάρηκα〉.

1.26. “ya” 〈Y y〉

Το γράμμα “ya” 〈y〉 έχει δύο αξίες: μπορεί να αποδίδει είτε σύμφωνο, είτε ημίφωνο.

Βλ. §2.1.1 παρακάτω τις επεξηγήσεις για τη χρήση του 〈y〉.

1.26.1. Το 〈y〉 ως σύμφωνο

Ως σύμφωνο το γράμμα 〈y〉 το βρίσκουμε σε λέξεις όπως 〈yapát〉 «πατέρας».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈γ〉 π.χ. στις λέξεις 〈γελώ〉 και 〈γυαλί〉 —αλλά όχι όπως στις λέξεις 〈γάλα〉, 〈γουλιά〉. (βλ.)

1.26.2. Το 〈y〉 ως ημίφωνο

Πέρα από σύμφωνο, το 〈y〉 αποδίδει και ημιφωνικό φθόγγο, δηλαδή κάτι που δεν είναι ούτε πλήρες φωνήεν, αλλά ούτε και σύμφωνο. Το βρίσκουμε μόνο μετά από το 〈a〉 (π.χ. 〈χnayn〉 «δύο»), το 〈e〉 (π.χ. 〈tey〉 «χέρια μου») και το 〈u〉 (π.χ. 〈sapúy〉 «αγοράκι»).

Η προφορά του είναι η ίδια όπως το δεύτερο μέρος των ισπανικών διφθόγγων 〈ai〉 (π.χ. 〈bailar〉 «χορεύω»), 〈ey〉 (π.χ. 〈rey〉 «βασιλιάς»), 〈uy〉 (π.χ. 〈muy〉 «πολύ») κ.λπ.

1.27. “zayn” 〈Z z〉

Το γράμμα “zayn” 〈z〉 αποδίδει το σύμφωνο που βρίσκουμε π.χ. στη λέξη 〈zayt〉 «λάδι».

Το γράμμα αυτό προφέρεται όπως το ελληνικό 〈ζ〉 π.χ. στη λέξη 〈ζάλη〉.