Πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 2018 στο Εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου στην Κυθρέα η Θεία Λειτουργία για την εορτή του Αγίου Αντωνίου και εσπερινός για τον Άγιο Ρωμανό.
Η επιτροπή των αρχαίων Εκκλησιών πριν από τη Θεία Λειτουργία παρουσίασε ιστορικά στοιχεία για τις δύο εκκλησίες, του Αγίου Αντωνίου στην Κυθρέα και του Αγίου Ρωμανού στο Βουνό. Τα ιστορικά στοιχεία διάβασε η Μαρίνα Χριστοφή μέλος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής για τις Αρχαίες Εκκλησίες
ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΥΘΡΕΑΣ – ΑΓΙΟΣ ΡΩΜΑΝΟΣ ΒΟΥΝΟΥ
Από το ανεκτίμητης ιστορικής αξίας έργο του Αείμνηστου Χωρεπισκόπου Μαρωνιτών Ιωάννη Φοραδάρη «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» έχουμε τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε με μια ιστορική αναδρομή πολύ πίσω στο χρόνο τις δύο αρχαίες Μαρωνίτικες μας εκκλησίες, τη μία του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου της Κυθρέας στην οποία έχουμε την ευκαιρία με τη βοήθεια του Θεού να βρισκόμαστε εδώ σήμερα και την άλλη του Αγίου Ρωμανού στο χωριό Βουνό.
Οι ιστορικές αναφορές για αυτές τις δύο μας εκκλησίες μας πάνε πολύ πίσω στο χρόνο φανερώνοντας τη μακραίωνη ιστορία των Μαρωνιτών σε αυτό το πολύπαθο νησί της Μεσογείου. Αρχικά ο Πατήρ Ιερώνυμος Νταντίνι, Ιησουϊτης, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στους Μαρωνίτες της Κύπρου το 1593 αναφέρει χαρακτηριστικά πως οι Μαρωνίτες της Κύπρου υπάγονται στην εξουσία του Πατριάρχη τους και έχουν 19 χωριά ανάμεσα στα οποία εντοπίζονται ο Άγιος Αντώνιος της Κυθρέας και ο Άγιος Ρωμανός του Βουνού. Σε κάθε χωριό υπήρχαν δύο ή τρεις εκκλησίες τις οποίες και εξυπηρετούσαν πολλοί ιερείς.
Επίσης ο Αιδεσημότατος Αντούν Σκέντερ, ο δεύτερος εφημέριος του χωριού Ασωμάτου της Κύπρου, εις το Βιβλίον Βαπτίσεων μετά την σημείωση των ονομάτων του Χρίσματος του 1908, επισημαίνει μερικά ονόματα άλλων Μαρωνίτικων χωριών τα οποία βρήκε γραμμένα στα Αρχεία της Εκκλησίας του και τα οποία δεν είχε αναφέρει ο Πατήρ Νταντίνι. Στα έγγραφα του ίδιου του πατήρ Αντώνιου Σκέντερ, ο οποίος αφού μελέτησε αρκετά αρχεία των Εκκλησιών τα οποία βρήκαν σκορπισμένα και σημειωμένα σε πολλά εκκλησιαστικά βιβλία, εκεί ακριβώς αναφέρεται το χωριό Κυθρέα το οποίο ήταν εξ’ ολοκλήρου από Μαρωνίτες και η Εκκλησία του χωριού αυτού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Αντώνιο το Μεγάλο, η οποία μέχρι σήμερα ανήκει σε μας. Εκεί ακριβώς γίνεται αναφορά και για το χωριό του Αγίου Ρωμανού.
Επιπρόσθετα σε έκθεση των επισκόπων των Μαρωνιτών στο Γάλλο πρέσβη της Κωνσταντινούπολης το 1756 γίνεται ξανά αναφορά στα 2 αυτά χωριά και στις Μαρωνίτικες εκκλησίες τους αντίστοιχα. Κατά το έτος 1776 έστειλεν ο Αιδεσημότατος Βαρθολομαίος Σκάνταρ στον επίσκοπο Ηλία Τζεμάϊελ Ελ Γάπρι, επίσκοπο Κύπρου, έκθεση για την κατάσταση των Μαρωνιτών του νησιού και εξηγώντας τη κατάσταση και τον αριθμό αυτών κάνει και πάλι εκτενή αναφορά στις 2 μας ιερές εκκλησίες οι οποίες επέζησαν μετά από αμέτρητες κακουχίες μένοντας όμως για ακόμη μία φορά αλώβητες χωρίς να χάσουν τη πίστη τους οι κάτοικοι στη Μαρωνίτικη θρησκεία. Οι όποιες κακουχίες δε κλώνισαν τη πίστη αυτή. Μέσα στη πάροδο αυτών των δύσκολων χρόνων οι εκκλησίες αυτές μπορεί να κλωνίστηκαν και να μην είχαν ιερέα καμιά φορά, όμως οι πιστοί Μαρωνίτες κράτησαν άσβεστη τη φλόφα του Μαρωνιτισμού στις καρδιές τους.
Στο κεφάλαιο έκτο [ οι Μαρωνίτες Επίσκοποι της Κύπρου ] ο Χωρεπίσκοπος Ιωάννης Φοραδάρης αναφέρει ότι , ο Επίσκοπος Μαρωνιτών Κύπρου Σεβασμιότατος Ιωσήφ , του οποίου η Επισκοπεία διήρκεσε 18 χρόνια ( 1570 – 1588 ) καταγόταν από το χωριό Κυθρέα.
Επίσης αναφέρεται ότι ο Επίσκοπος Μαρωνιτών Κύπρου Τζιάζια το 1868 μ.χ μύρωσε τις Εκκλησιές του Αγίου Ρωμανού και του Αγίου Αντωνίου , κατόπιν επιδιόρθωσης τους από τον Εκκλησιαστικό Επίτροπο Χατζηκλήμη .
Από το πολύτιμο έργο του Αείμνηστου Χωρεπισκόπου Ιωάννη Φοραδάρη μας δίνεται η δυνατότητα να μελετήσουμε τις 2 αυτές αρχαίες μας εκκλησίες αφού γίνεται ξεχωριστή αναφορά και ανάλυση και των 2. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι το Πρεκκλήσι του άγιου Ρωμανού στο Βουνό είναι κοντά στη Λευκωσία και προσέρχονταν σε αυτό και εκκλησιάζονταν οι Μαρωνίτες από τα διάφορα χωριά και πόλεις την 4η Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου. Λέγεται ότι οι Μαρωνίτες του Βουνού προέρχονταν αρχικά από το χωριό Χατσήτ του Λιβάνου κοντά στο χωριό Πεσαρρή.
Τέλος για το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στη Κυθρέα επισημαίνει ότι βρισκόταν κοντά στη Λευκωσία, αν και δεν έμειναν ίχνη των παλαιών Μαρωνιτών εκεί εκτός σε αυτό το παρεκκλήσι, όπου προσέρχονταν οι Μαρωνίτες των διαφόρων χωριών και πόλεων την 3η Σεπτεμβρίου και εκκλησιάζονταν εκεί. Κατά το 1952 σημειώθηκε μεγάλος σεισμός στην Κύπρο και έπεσαν οι τοίχοι της εκκλησίας και καταστράφηκε εντελώς. Ανοικοδομήθηκε όμως εκ νέου σε τοποθεσία 500 μέτρα μακρυά από τη πρώτη και εντός του κήπου της, η οποία είναι περιουσία της ίδιας εκκλησίας, από μία μεγάλη δωρεά το 1955 από τον Χατζηαντώνη Γιαμάκη, Κοινοτάρχη του χωριού Κορμακίτη και το υπόλοιπο ποσό πληρώθηκε από το ταμείο της εκκλησίας της Λευκωσίας.
Οι παραδοσιακοί γιορτάρηδες των δύο εορτών είναι: για τον Άγιο Αντώνιο της Κυθρέας Η οικογένεια Ρόλη, Γιόλας, Σύλβας Αντώνη Χατζηρούσσου και για τον Άγιο Ρωμανό στο Βουνό οι κληρονόμοι του αείμνηστου Ιωσήφ Φραγκεσκούδη και της αδελφής του Χριστίνας Ηλία Κουμή Φοραδάρη.
Σημασία έχει να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε την αξία αυτών των 2 ιερών αρχαίων εκκλησιών μας και να κρατήσουμε άσβεστη τη φλόγα της Μαρωνιτικής πίστης . Με τη βοήθεια του Πανάγαθου , να γεμίσουμε τη ψυχή μας με ελπίδα και καρτερικότητα για τις καλύτερες μέρες που θα έρθουν. Σημαντική η ημέρα αυτή για όλους τους Μαρωνίτες και η τέλεση αυτής της θείας Λειτουργίας για τον Άγιο Αντώνιο και τον Εσπερινό για τον Άγιο Ρωμανό , ακόμη πιο ιερή.
Από την Εκκλησιαστική Επιτροπή των Αρχαίων Μαρωνιτικων Εκκλησιών . Διαβάστηκε προ της Λειτουργίας του Αγίου Αντωνίου στη Κυθρεα , 3/9/2018.