Η δημιουργία ενός Οργανισμού Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων, ή αλλιώς «κακή τράπεζα» είναι μια πολύ καλή ιδέα, εφόσον θα χρηματοδοτείται από ιδιωτικά κεφάλαια και δεν θα επιδέχεται πολιτικών παρεμβάσεων, και εφόσον ο Φορέας αυτός δεν είναι αναγκασμένος να ασκεί κοινωνική πολιτική, διότι η κοινωνική πολιτική είναι ευθύνη της κυβέρνησης. Μπορεί βεβαίως ένας τέτοιος οργανισμός να ευαισθητοποιείται και να ενεργεί κοινωνικά, στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής του ευθύνης, αλλά δεν είναι θεσμική ευθύνη του να ασκεί κοινωνική πολιτική.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για το τρόπο διαχείρισης των κόκκινων δανείων, φωτογραφίζοντας την Κύπρο και την Ελλάδα. Στην Κύπρο, τα κόκκινα δάνεια ανέρχονται στο 120% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ενώ στην Ελλάδα 60% και στην υπόλοιπη Ευρώπη στο 7.5%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης των κόκκινων δανείων είναι η δημιουργία ανεξάρτητου φορέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, ο οποίος θα ενεργεί χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις.
Η μείωση των κόκκινων δανείων είναι πολύ σημαντική για την οικονομία αλλά δεν είναι πανάκεια. Τα κόκκινα δάνεια μειώνουν την εμπιστοσύνη των καταθετών και των επενδυτών και εγκλωβίζουν χιλιάδες ακίνητα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για σκοπούς ανάπτυξης. Όμως, η μείωση των κόκκινων δανείων δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της οικονομίας. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον, η οικονομική ανάπτυξη δεν φαίνεται να επηρεάζεται από την ύπαρξη κόκκινων δανείων, και όποιο άτομο ή επιχείρηση επιθυμεί να πάρει δάνειο από μια τράπεζα, μπορεί να το πράξει χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, αρκεί να πληροί τις προϋποθέσεις, άλλωστε οι τράπεζες διαθέτουν σήμερα υπερβολική ρευστότητα, και «καίγονται» να αυξήσουν τη χορήγηση δανείων, εννοείται εξυπηρετούμενα δάνεια. Συνεπώς, κατά την άποψη μου, τα κόκκινα δάνεια δεν επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη, επηρεάζουν όμως την κοινωνική συνοχή. Από τη στιγμή που τα κόκκινα δάνεια δημιουργούν κοινωνικά προβλήματα, η πολιτεία καλείται να τα αντιμετωπίσει με δίκαιο τρόπο και στα πλαίσια των δυνατοτήτων της.
Ο Φορέας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων χρηματοδοτείται από ιδιωτικά ή/και κρατικά κεφάλαια, και αγοράζει τα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες. Η κάθε τράπεζα αποφασίζει ποια δάνεια να πουλήσει και διαπραγματεύεται την τιμή. Τα περισσότερα δάνεια στηρίζονται από εμπράγματες εξασφαλίσεις. Συνήθως τα δάνεια που στηρίζονται από εμπράγματες εξασφαλίσεις πωλούνται σε ψηλότερες τιμές, ενώ τα δάνεια που δεν έχουν εξασφαλίσεις (π.χ. μόνο εγγυητές), πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές. Όταν οι τράπεζες πουλούν δάνεια σε χαμηλές τιμές, αναγνωρίζουν ζημιές άμεσα, και ενδεχομένως να χρειαστούν επιπρόσθετα κεφάλαια, τα οποία θα εισφέρουν οι μέτοχοι ή άλλοι επενδυτές. Ο Φορέας που αγοράζει τα δάνεια, και κατά συνέπεια τις εμπράγματες εξασφαλίσεις, θα διαχειριστεί τα περιουσιακά στοιχεία σε βάθος χρόνου, με την ελπίδα ότι θα έχει κέρδος, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο. Οι φορείς αυτοί ρισκάρουν.
Οι κυπριακές τράπεζες έχουν ήδη δημιουργήσει εσωτερικά, φορείς διαχείρισης των κόκκινων δανείων. Η κάθε τράπεζα, έχει το δικό της φορέα σε συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς του εξωτερικού. Οι τράπεζες επωμίζονται και απορροφούν τις ζημιές από τα κόκκινα δάνεια κάθε χρόνο. Προσωπικά πιστεύω ότι οι τράπεζες θα τα καταφέρουν, διότι αυτές γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλο την κατάσταση του δανειακού τους χαρτοφυλακίου, αλλά και τους ίδιους τους δανειολήπτες. Βεβαίως οι τράπεζες θα παρακαλούσαν να πουλήσουν τα κόκκινα δάνεια, και να απαλλαγούν από αυτά, αλλά δεν θέλουν να τα πουλήσουν πολύ φθηνά. Η σύσταση του Φορέας Διαχείρισης των Περιουσιακών Στοιχείων, ο οποίος θα αγοράζει δάνεια σε λογικές τιμές είναι επιθυμητή, εφόσον όμως χρηματοδοτείται από ιδιωτικά κεφάλαια και όχι από τους φορολογούμενους.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy