Πριν λίγες μέρες, η κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν στην επαναφορά της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), δηλαδή της αυτόματης αύξησης στους μισθούς με το ποσοστό του πληθωρισμού. Στόχος της ΑΤΑ είναι η διατήρηση της αγοραστικής αξίας στους μισθούς των εργαζομένων, για να μπορούν να απολαμβάνουν το ίδιο βιοτικό επίπεδο. Το ετήσιο κόστος της ΑΤΑ θα εξαρτηθεί από τον πληθωρισμό, δηλαδή την αύξηση των τιμών στην οικονομία. Για παράδειγμα, αν ο πληθωρισμός φέτος είναι γύρω στο 2%, το κόστος για το φορολογούμενο θα κυμαίνεται γύρω στα €60 εκατομμύρια, μόνιμη δαπάνη κάθε χρόνο.
Το πρόβλημα με την ΑΤΑ δεν είναι τόσο το κόστος που θα προκύψει για το φορολογούμενο αλλά το γεγονός ότι οι αυξήσεις λόγω ΑΤΑ ουδεμία σχέση έχουν με την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Θα έλεγα ότι η αύξηση λόγω ΑΤΑ αλλά και οι άλλες αυτόματες αυξήσεις που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι του δημοσίου είναι περισσότερο «κοινωνικές παροχές» παρά μέρος των μισθών των εργαζομένων. Ο μισθός προσφέρεται στον εργαζόμενο ως αντάλλαγμα για την παραγωγή του ή τις υπηρεσίες που προσφέρει σε ένα οργανισμό. Οτιδήποτε περισσότερο είναι «κοινωνική παροχή» την οποία πληρώνει ο φορολογούμενος (αφορά το δημόσιο τομέα). Στο κυπριακό δημόσιο του μέρος του μισθολογίου που θεωρείτε ως «κοινωνική παροχή» είναι πιστεύω μεγάλο. «Κοινωνικές παροχές» θεωρώ ότι είναι και οι μισθοί που πληρώνει ο δημόσιος και ευρύτερος δημόσιος τομέας σε εργαζόμενους που δεν παράγουν αλλά συνεχίζουν να «εργάζονται» επειδή θεωρούνται μόνιμοι.
Σε μια ελεύθερη οικονομία, οι μισθοί καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση και οι αυξήσεις από την παραγωγικότητα, η οποία θα πρέπει να είναι μετρήσιμη, και μπορεί να είναι μετρήσιμη για οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται κίνητρα για τους εργαζόμενους για περισσότερη εργασία, καλύτερες επιδόσεις και προοπτικές ανέλιξης. Για τους συνδικαλιστές, η πιο πάνω αναφορά θεωρείτε σενάριο επιστημονικής φαντασίας και απορρίπτεται χωρίς συζήτηση, διότι πιστεύουν ότι οι εργοδότες μπορεί να εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους. Οι συνδικαλιστές πιστεύουν ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων πρέπει να είναι συμφωνημένα και διασφαλισμένα μέσα από συλλογικές συμβάσεις, ανεξάρτητα από την απόδοση τους. Οι αυξήσεις στους μισθούς θα πρέπει να είναι αυτόματες, όπως και η ανέλιξη των εργαζομένων, ενώ η αξιολόγηση «απαγορεύεται».
Η κυβέρνηση, μετά από προτροπές της τροϊκά το 2013, έχει προσπαθήσει να αλλάξει το σύστημα με το οποίο λειτουργεί το δημόσιο αλλά χωρίς επιτυχία. Τα νομοσχέδια που κατέθεσε η κυβέρνηση για το σκοπό αυτό, απορρίφθηκα πανηγυρικά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ενώ όλα τα πολιτικά κόμματα αναγνωρίζουν την ανάγκη αλλαγής στο σύστημα διοίκησης του δημοσίου, απέρριψαν τις προτάσεις της κυβέρνησης, χωρίς όμως να δικαιολογήσουν επαρκώς τη στάση τους και χωρίς να παρουσιάσουν εναλλακτικές προτάσεις. Έτσι, το ίδιο σύστημα που έχει χρεοκοπήσει το δημόσιο και έχει καταληστέψει τους φορολογούμενους όλα αυτά τα χρόνια, και συνεχίζει να αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη, συνεχίζει να υφίσταται.
Μάριος Μαυρίδης, Kαθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας, m.mavrides@euc.ac.cy