Η αναβολή της ψήφισης της νομοθεσία που επιβάλει 19% ΦΠΑ στα οικόπεδα (γενικά στην υπό ανάπτυξη γη), από την Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής κατά πλειοψηφία, αποτελεί αρνητική εξέλιξη και επιζήμια για το δημόσιο συμφέρον και την οικονομία. Η αναβολή αυτή δημιουργεί αβεβαιότητα και αναστάτωση στην αγορά, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επενδυτική δραστηριότητα. Παράλληλα, όσοι θα αγόραζαν φέτος ή στο προσεχές μέλλον, σπεύδουν να αγοράσουν πριν την ψήφιση της νομοθεσίας για να εξοικονομήσουν το ΦΠΑ. Ως αποτέλεσμα, αυξάνεται η ζήτηση καθώς και οι τιμές, και οι αγοραστές πληρώνουν πιο ψηλές τιμές για τα οικόπεδα που αγοράζουν σήμερα. Είναι για αυτό το λόγο που πιστεύω ότι οι τιμές θα υποχωρήσουν μετά την ψήφιση της νομοθεσίας.
Η αναβολή της ψήφισης της προτεινόμενης φορολογίας βασίζεται στη δικαιολογία ότι το πεδίο εφαρμογής της φορολογίας δεν είναι ξεκάθαρο, ότι δηλαδή δεν έχει ξεκαθαρίσει που επιβάλλεται το ΦΠΑ και που όχι. Τουλάχιστον αυτή είναι η δικαιολογία που προβάλουν κάποιοι βουλευτές καθώς και οι εμπειρογνώμονες του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου και οι Επιχειρηματίες Ανάπτυξης Γης, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι η εγκύκλιος του Εφόρου Φορολογίας δεν είναι ξεκάθαρη και δεν ορίζει σε ποιες συναλλαγές επιβάλλεται ΦΠΑ.
Και όμως, η εγκύκλιος του Εφόρου Φορολογίας είναι ξεκάθαρη. Σύμφωνα με την εγκύκλιο, επιβάλλεται ΦΠΑ 19% σε εμπορικές συναλλαγές που αφορούν τεμάχια γης που προορίζονται για ανάπτυξη όπως, ένα οικόπεδο έτοιμο για ανέγερση οικίας, ένα χωράφι έτοιμο για ανέγερση εργοστασίου, ή ένα χωράφι έτοιμο για ανέγερση εμπορικού κέντρου. Το ΦΠΑ θα αφορά φυσικά και νομικά πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στο ΦΠΑ. Για όσους δεν είναι εγγεγραμμένοι στο ΦΠΑ, η φορολογία αυτή δεν τους αφορά.
Η επιβολή 19% ΦΠΑ στα οικόπεδα θα προκαλέσει μικρή αύξηση στις τιμές, πολύ χαμηλότερη από το 19% ΦΠΑ που θα επιβληθεί. Διότι αν ο πωλητής επιχειρήσει να μετακυλήσει το φόρο στους αγοραστές, το αγοραστικό ενδιαφέρον θα μειωθεί και έτσι ο πωλητής θα αναγκαστεί να απορροφήσει μέρος του φόρου, για να ελκύσει τους αγοραστές αφού η πώληση οικοπέδων δεν είναι μονοπώλιο. Επιπλέον, επειδή ο πωλητής θα μπορεί να συμψηφίσει το φόρο που εισπράττει (εισροές ΦΠΑ) με το φόρο που πληρώνει (εκροές ΦΠΑ), αυτό σημαίνει ότι το κόστος για τον πωλητή θα είναι μικρότερο από το 19% ΦΠΑ που θα κληθεί να πληρώσει στο φόρο.
Μετά την ψήφιση της επιβολής 19% ΦΠΑ στην υπό ανάπτυξη γη, οι τιμές στην αγορά θα είναι οι ίδιες για παρόμοια τεμάχια ανεξάρτητα από σε κάποια από αυτά επιβάλλεται ΦΠΑ και σε κάποια όχι. Αυτό διασφαλίζεται από τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Δύο πανομοιότυπα οικόπεδα, το ένα δίπλα από το άλλο, δεν μπορούν να έχουν διαφορετικές τιμές. Το ΦΠΑ θα περιλαμβάνεται στην τιμή και ο πωλητής θα πληρώνει το ΦΠΑ (αν είναι εγγεγραμμένος στο ΦΠΑ), αλλά θα έχει το δικαίωμα να το συμψηφίσει με το ΦΠΑ που έχει πληρώσει στις αγορές του. Αν ο πωλητής δεν είναι εγγεγραμμένος στο ΦΠΑ, θα το πουλήσει στην τιμή της αγοράς, και δεν θα καταβάλει το ΦΠΑ στο κράτος, αλλά ούτε και θα το συμψηφίσει. Και στις δύο περιπτώσεις, οι δύο πωλητές (ο ένας εγγεγραμμένος στο ΦΠΑ και ο άλλος όχι), θα πάρουν περίπου τα ίδια χρήματα. Αν κάποιος που δεν είναι εγγεγραμμένος στο ΦΠΑ διαχωρίζει οικόπεδα για να τα πουλήσει, τότε ασκεί οικονομική δραστηριότητα και θα πρέπει να πληρώσει το ΦΠΑ. Απλοί κανόνες που είναι εύκολα κατανοητοί, δεν αντιλαμβάνομαι τη σύγχυση που επικρατεί ανάμεσα στους επαγγελματίες.
Το θέμα του ΦΠΑ στα οικόπεδα έχει τεθεί και το 2007, και είχε συμβάλει στη φούσκα των τιμών, διότι η αγορά το ανέμενε, και όλοι έσπευσαν να αγοράσουν πριν την επιβολή του ΦΠΑ (15% τότε). Όμως, η κυβέρνηση το ανέβαλε και μας έμεινε η φούσκα. Τώρα κάνουμε το ίδιο λάθος. Το δις εξαμαρτείν, ούκ αντρός σοφού.
Μάριος Μαυρίδης, Kαθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας, m.mavrides@euc.ac.cy