Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο χρειάζεται ριζική αναδόμηση σε όλα τα επίπεδα καθώς δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα της κοινωνίας αλλά τα συμφέροντα των εργαζομένων σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ενώ η Κύπρος κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε ότι αφορά το κόστος της εκπαίδευσης, βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε ότι αφορά τα μαθησιακά αποτελέσματα, σύμφωνα με μελέτες διεθνών οργανισμών, που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης.
Στο διαγωνισμό του Διεθνούς Προγράμματος Αξιολόγησης Μαθητών για το 2016, που είναι βραχίωνας του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) η Κύπρος κατέλαβε τις τελευταίες θέσεις στην Ανάγνωση, την Επιστήμη και τα Μαθηματικά. Στον προηγούμενο διαγωνισμό, πριν τρία χρόνια η Κύπρος κατέλαβε την προτελευταία θέση. Στο διαγωνισμό αυτό λαμβάνουν μέρος 72 χώρες από ολόκληρο τον κόσμο. Την πρώτη θέση από τις χώρες τις Ευρώπης κατέλαβε η Εστονία, η οποια κατατάσσεται τρίτη στον κόσμο μετά την Ιαπωνία και τη Σιγκαπούρη.
Η Κυπριακή κοινωνία, και ιδιαίτερα η κυβέρνηση, η οποία ξοδεύει το 7% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) στην δημόσια εκπαίδευση, οφείλει να προβληματιστεί και να αναζητήσει λύσεις στα θέματα της παιδείας, που μαζί με την υγεία αποτελούν τους δύο σημαντικότερους πυλώνες της. Γιατί η Κύπρος που ξοδεύει το 7% του ΑΕΠ της καταλαμβάνει την τελευταία θέση ενώ η Εστονία, που ξοδεύει το 4% του ΑΕΠ στην εκπαίδευση, είναι πρώτη στην Ευρώπη; Στο επόμενο άρθρο θα δούμε τι κάνει σωστά η Εστονία και άλλες χώρες, που δεν κάνει η Κύπρος.
Τα προβλήματα της παιδείας στην Κύπρο ξεκινούν από τη δημοτική εκπαίδευση και φτάνουν μέχρι την τριτοβάθμια. Τα προβλήματα είναι πολλά, όμως θα αναφέρουμε μόνο ένα. Στη δημοτική και μέση εκπαίδευση, πολλοί από τους μαθητές προάγονται στην επόμενη τάξη χωρίς να διαθέτουν το υπόβαθρο για να αντεπεξέλθουν, απλά για να μην παραμείνουν στάσιμοι, για να μην νιώθουν «μειονεκτικά».
Το να προάγονται μαθητές στο επόμενο επίπεδο χωρίς τις απαιτούμενες γνώσεις, προκαλεί τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, τόσο στους ίδιους τους μαθητές όσο και στην κοινωνία ευρύτερα. Θεωρώ ότι η πρακτική αυτή αποτελεί «έγκλημα» κατά της κοινωνίας. Οι μαθητές αυτοί θα νιώθουν πάντα «μειονεκτικά», απλά επειδή το εκπαιδευτικό σύστημα δεν τους διαχειρίστηκε σωστά, απλά επειδή τους ξεφόρτωνε από επίπεδο σε επίπεδο μέχρι να αποφοιτήσουν, αλλά να μην είναι έτοιμοι να ενταχθούν στην κοινωνία.
Όσοι βρίσκονται στο χώρο της εκπαίδευσης, οφείλουν να γνωρίζουν ότι η εκπαίδευση είναι μια σκάλα, την οποία ο μαθητής θα πρέπει να ανεβεί, ένα ένα τα σκαλιά, βασιζόμενος στις δικές τους δυνάμεις. Αν το εκπαιδευτικό σύστημα ανεβάζει τον μαθητή στο επόμενο σκαλί, χωρίς να ο ίδιος να το αξίζει, του προκαλεί κακό και όχι καλό. Και όσο ψηλότερα τον ανεβάσει το εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς να το αξίζει, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κακό για το μαθητή αλλά και για κοινωνία ευρύτερα.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα πανεπιστήμια παράγουν ανέργους, σε πολλά επαγγέλματα, τα οποία δεν έχουν προοπτική εργοδότησης. Αυτό γίνεται με τα χρήματα του φορολογούμενου και την ανοχή της κοινωνίας, η οποία επωμίζεται τις συνέπειες της ανεργίας, της υποαπασχόλησης και της εταιροαπασχόλησης. Είναι άλλωστε αλήθεια ότι οι πλείστοι πτυχιούχου ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που σπούδασαν ή παραμένουν άνεργοι για μεγάλη χρονική περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραγωγή ανέργων γίνεται συνειδητά από τα κρατικά πανεπιστήμια, διότι τα συμφέροντα των πανεπιστημιακών είναι πιο σημαντικά από τα συμφέροντα των φοιτητών.
Τα πανεπιστήμια έχουν υποχρέωση να επικοινωνούν με την αγορά εργασίας και να διαμορφώνουν τα προγράμματα σπουδών, κατά τρόπο που να εξυπηρετείτε η αγορά εργασίας, οι πτυχιούχοι και η κοινωνία. Αυτός είναι ο πρώτος ρόλος του πανεπιστημίου, του σχολείου, και του εκπαιδευτικού συστήματος μιας χώρας.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και Βουλευτής Κερύνειας με τον ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy