Η Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε κέρδη ύψους €64 εκατομμύρια για το 2016 και η Ελληνική Τράπεζα ανακοίνωσε ζημιές ύψους 64 εκατομμύρια. Τα νούμερα αυτά όμως είναι παραπλανητικά και δεν σημαίνουν τίποτα για την απόδοση των δραστηριοτήτων των τραπεζών, λόγω των στρεβλώσεων στα έσοδα και τα έξοδα που προκύπτουν από τη λογιστική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων (κόκκινων) δανείων. Με βάση τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, οι τράπεζες σε ολόκληρο τον κόσμο, μπορούν να αναγνωρίζουν έσοδα από τόκους που δεν έχουν εισπράξει και ζημιές (επισφάλειες) από δάνεια που είναι κόκκινα αλλά μπορεί να εισπραχθούν στο μέλλον.
Αμέσως μετά τη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, η μετοχή της Τράπεζας Κύπρου κατέγραψε άνοδο ενώ η μετοχή της Ελληνικής Τράπεζας κατέγραψε πτώση. Οι επενδυτές λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα στις αποφάσεις τους να αγοράσουν ή να πουλήσουν. Τα αποτελέσματα είναι, μεταξύ άλλων, σημαντικός παράγοντας στην αξιολόγηση της μετοχής μιας τράπεζας, σε φυσιολογικό όμως περιβάλλον, με χαμηλά επίπεδα κόκκινων δανείων. Με τα κόκκινα δάνεια να υπερβαίνουν το 50% των συνολικών δανείων, τα αποτελέσματα των δύο τραπεζών είναι παραπλανητικά και δεν επιτρέπουν ορθολογιστική αξιολόγηση από τους επενδυτές.
Σύμφωνα λοιπόν με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, οι τράπεζες οφείλουν να αναγνωρίζουν τις ζημιές από τα κόκκινα δάνεια σταδιακά σε βάθος χρόνου, ανεξάρτητα αν κάποια από αυτά εισπραχθούν μεταγενέστερα, είτε από τους οφειλέτες, είτε από την ρευστοποίηση των ενυπόθηκων εμπράγματων εξασφαλίσεων. Παράλληλα, οι τράπεζες μπορούν να αναγνωρίζουν έσοδα από τόκους στα κόκκινα δάνεια, στο μέρος του δανείου για το οποίο δεν έχει γίνει πρόβλεψη για επισφάλειες, δηλαδή δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη ως ζημιά. Για παράδειγμα, αν ένα δάνειο παραμένει κόκκινο για τέσσερα χρόνια, και η τράπεζα έχει αναγνωρίσει ζημιά στο 50% του συγκεκριμένου δανείου, τότε μπορεί να αναγνωρίζει έσοδα από τόκους στο υπόλοιπο 50% του δανείου. Αν το επόμενο έτος η τράπεζα αναγνωρίσει ακόμη 10% του δανείου ως ζημιά, τότε θα αναγνωρίσει έσοδα από τόκους στο 40% του δανείου, αφού το 60% του δανείου έχει ήδη αναγνωριστεί ως ζημιά.
Όταν μια τράπεζα έχει κόκκινα δάνεια σε ψηλά επίπεδα, οι επενδυτές θα πρέπει να εξετάζουν τον δείκτη κάλυψης (coverage ratio) αυτών των δανείων, ο οποίος δείχνει σε ποιο ποσοστό η τράπεζα έχει προχωρήσει στις ανάλογες προβλέψεις για επισφάλειες και έχει αναγνωρίζει τις ζημιές στα αποτελέσματα της. Όσο ψηλότερος είναι αυτός ο δείκτης, τόσο το καλύτερο για την τράπεζα. Η Τράπεζα Κύπρου δηλώνει δείκτη κάλυψης στο 46% ενώ η Ελληνική στο 54%, επίπεδα που δεν θεωρούνται ψηλά. Ο δείκτης κάλυψης των κόκκινων δανείων στις τράπεζες της ευρωζώνης, υπερβαίνει το 60%. Οι επενδυτές και οι μέτοχοι των τραπεζών θα μπορούν να νιώθουν άνετα όταν ο δείκτης κάλυψης των κόκκινων δανείων ξεπεράσει το 70%, αφού το υπόλοιπο 30% μπορεί να καλυφθεί από τις αξίες των κόκκινων δανείων, που θα ανήκουν πλέον στις τράπεζες.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy