Η ποσοτική χαλάρωση (quantitative easing) που εφαρμόζουν οι Κεντρικές Τράπεζες σε όλες γενικά τις ανεπτυγμένες οικονομίες, πιέζει συνεχώς τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων προς τα κάτω, με απώτερο στόχο βεβαίως την άνοδο των τιμών. Οι Κεντρικές Τράπεζες αγοράζουν μαζικά κρατικά ομόλογα (αποπληρώνοντας ουσιαστικά τα ομόλογα πριν από τη λήξη τους), διοχετεύοντας τεράστιες ποσότητες χρημάτων στο τραπεζικό σύστημα. Τα χρήματα αυτά δανείζονται στη συνέχεια στην οικονομία, αυξάνοντας την εγχώρια ζήτηση και προκαλώντας αύξηση των τιμών. Η αύξηση των τιμών αποτελεί κίνητρο για τους παραγωγούς να αυξήσουν την παραγωγή τους και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
Παράλληλα με την αύξηση της παραγωγής και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, η ποσοτική χαλάρωση αυξάνει τη ζήτηση και τις αγορές κρατικών ομολόγων, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι αποδόσεις τους. Ποτέ στο παρελθόν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων δεν ήταν τόσο χαμηλές, και σε ορισμένες περιπτώσεις αρνητικές, δηλαδή όταν αγοράζεις ένα ομόλογο, πληρώνεις περισσότερα από τα χρήματα που θα σου προσφέρει στη λήξη του. Οι χαμηλότερες αποδόσεις έχουν εξαιρετικό θετικό αντίκτυπο στα δημοσιονομικά των κρατών που εκδίδουν ομόλογα αυτή την περίοδο.
Αν εξετάσει κανείς τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές, θα διαπιστώσει ότι πολλές χώρες δανείζονται με πολύ χαμηλό επιτόκιο, και αυτό είναι πολύ σημαντικό στην προσπάθεια τους να εξυγιάνουν και να νοικοκυρέψουν τα δημόσια οικονομικά. Κάποιες χώρες μάλιστα, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, και φυσικά η Ιαπωνία, δανείζονται με σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Η Γερμανία για παράδειγμα, εκδίδει ομόλογα με διάρκεια 10 χρόνια και πληρώνει τόκο 0.13% για όλα τα χρόνια, η Γαλλία 0.44% και η Ισπανία 1.2%. Τα ομόλογα που εκδίδει μια χώρα λήγουν σε διαφορετικές ημερομηνίες, και κάθε φορά που λήγει ένα από αυτά, ην κυβέρνηση εκδίδει νέο ομόλογο για να ξοφλήσει αυτό που λήγει. Αν η περίοδος των χαμηλών επιτοκίων συνεχιστεί για μερικά χρόνια ακόμα, οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν το χρέος τους με πολύ φθηνό δανεισμό, πληρώνοντας ψίχουλα σε τόκους. Η Ιαπωνία για παράδειγμα, όπου τα επιτόκια είναι σχεδόν μηδέν για πάρα πολλά χρόνια, έχει το ψηλότερο δημόσιο χρέος στον κόσμο ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, αλλά πληρώνει πολύ λίγα σε τόκους. Γι’ αυτό και τα Ιαπωνικά κρατικά ομόλογα διατηρούν πολύ ψηλές βαθμολογίες από τους οίκους αξιολόγησης.
Οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν θέσει ως στόχο το επίπεδο του πληθωρισμού να είναι γύρω στο 2%, ένα επίπεδο που είναι αρκετό για να ερεθίσει την οικονομική δραστηριότητα, χωρίς να μειώνει την αγοραστική δύναμη των μισθών. Εννοείται ότι οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν αυξήσεις στη βάση της παραγωγικότητας, η οποία θα πρέπει λογικά να εξουδετερώνει την διάβρωση των μισθών εξ’ αιτίας του πληθωρισμού. Γι’ αυτό το λόγο η αυτόματη αύξηση στους μισθούς, λόγω Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, γενικών αυξήσεων και κλιμάκων, αποτελεί στρέβλωση στη διαχείριση της αγοράς εργασίας. Αυτό που χρειάζεται η αγορά εργασία για να δουλέψει καλύτερα, είναι οι αυξήσεις να δίδονται στη βάση της παραγωγικότητας.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ