Συχνά πυκνά, παράγοντες της αριστεράς αναφέρονται στην κρίση χρέους της Ευρώπης υποστηρίζοντας ότι αυτή οφείλεται στην αποτυχία του καπιταλιστικού συστήματος και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, που ακολούθησαν οι χώρες της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Υποστηρίζουν ακόμα ότι οι πολιτικές λιτότητας αποτελούν τον κύριο λόγο για τα ψηλά επίπεδα ανεργίας, μείωση εισοδημάτων κλπ. Για να αξιολογήσουμε τους πιο πάνω ισχυρισμούς θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι ακριβώς σημαίνει “κρίση χρέους” στην Ευρώπη. Η κρίση χρέους στην Ευρώπη προκύπτει από την συσσώρευση χρέους (λόγω διαχρονικών ελλειμμάτων στους κρατικούς προϋπολογισμούς), που παρουσιάζουν χώρες της Ευρώπης, που περιορίζει τη δυνατότητα άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής για την στήριξη και ενίσχυση των οικονομιών τους, οι οποίες είχαν υποπέσει σε ύφεση τα προηγούμενα χρόνια. Επειδή τα χρέη (ομόλογα) κάποτε λήγουν και χρειάζονται αναχρηματοδότηση, και επειδή οι αγορές σταμάτησαν να δανείζουν χώρες που δεν είναι νοικοκυρεμένες, οι χώρες με ψηλά ελλείμματα αναγκάστηκαν να περιορίσουν τις δαπάνες τους για να μειώσουν τα ελλείμματα τους, έτσι ώστε πείσουν τις αγορές να τις δανείσουν και πάλι, διαφορετικά θα έπρεπε να είχαν χρεοκοπήσει. Τα ψηλά ελλείμματα και χρέη ήταν αποτέλεσμα πολιτικών που εφάρμοζαν σοσιαλιστικές κυβερνήσεις διαχρονικά στις διάφορες χώρες της Ευρώπης, οι οποίες ουσιαστικά «εξαγόραζαν ψήφους». Είναι χαρακτηριστικό των αριστερών κυβερνήσεων να φορολογούν ή να δανείζονται για να προσφέρει κοινωνικές παροχές στο λαό. Είναι επίσης χαρακτηριστικό των αριστερών κυβερνήσεων, και σε αντίθεση με το τι υποστήριζε ο Αριστοτέλης πριν 2,500 χρόνια, η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών από κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες συνήθως χρεοκοπούσαν και φόρτωναν τα χρέη τους στους φορολογούμενους. Για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι μόνο οι αριστερές κυβερνήσεις που ξόδευαν αλόγιστα. Υπήρξαν και δεξιές κυβερνήσεις που χρησιμοποίησαν τα χρήματα των φορολογούμενων για να αντλήσουν ψήφους. Επί της ουσίας όμως, ο ισχυρισμός ότι ο καπιταλισμός και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές ευθύνονται για την κρίση στην Ευρώπη δεν μπορεί να είναι αληθής διότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν ευνοεί ελλείμματα και ψηλά κρατικά χρέη. Αντίθετα, το σύστημα της ελεύθερης αγοράς ευνοεί μικρό δημόσιο τομέα, χαμηλές δημόσιες δαπάνες για να είναι χαμηλές και οι φορολογίες, μηδαμινά δημοσιονομικά ελλείμματα για να μην χρειάζεται να δανείζεται η χώρα, και χαμηλό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Η νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία υποστηρίζει ότι οποιοδήποτε αγαθό ή υπηρεσία μπορεί να προσφέρει ο ιδιωτικός τομέας, δεν πρέπει να το αναλαμβάνει ο δημόσιος τομέας και να επιβαρύνεται ο φορολογούμενος. Διότι οι υπερβολικές φορολογίες μειώνουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, στρεβλώνουν την κατανομή των πόρων της οικονομίας, και περιορίζουν την οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες με καλύτερη ποιότητα και χαμηλότερο κόστος, δεδομένου ότι λειτουργεί υγιής ανταγωνισμός και ότι ασκείται επαρκής και αποτελεσματικό έλεγχος από την πολιτεία. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου ο ιδιωτικός τομέας δεν επιθυμεί ή αποτυγχάνει να προσφέρει κάποιες βασικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα, εθνική ασφάλεια, αστυνόμευση και ασφάλεια των πολιτών, απονομή δικαιοσύνης, έκδοση διαβατηρίων και πιστοποιητικών, υπηρεσίες ελέγχου της οικονομικής δραστηριότητας κλπ. Για ότι δεν μπορεί να παράγει ο ιδιωτικός τομέας, είναι ευθύνη του κράτους να το παράγει. Η κρίση χρέους στην Ευρώπη λοιπόν δεν είναι καπιταλιστική αλλά περισσότερο κρίση του σοσιαλισμού και κακής διαχείρισης από τις κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως ιδεολογίας.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας
