Η συντριπτική πλειοψηφία του Κυπριακού πληθυσμού, βασίζεται στην σύνταξη των Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως βασική πηγή εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση. Το Σχέδιο Κοινωνικής Ασφάλισης στην Κύπρο είναι υποχρεωτικό, καθολικό, αλληλέγγυο και ανταποδοτικό, δηλαδή το ποσό της σύνταξης πέραν της βασικής, είναι ανάλογο των εισφορών του ασφαλιζομένου. Ο κάθε ασφαλιζόμενος, αν είναι μισθωτός, εισφέρει το 7.8% του μισθού του, άλλο 7.8% εισφέρει ο εργοδότης και 4.6% το κράτος. Σύνολο 20.2% των ακάθαρτων απολαβών του κάθε μισθωτού εισρέει στο Ταμείο των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, από όπου πληρώνονται προς τους δικαιούχους η σύνταξη γήρατος, ανικανότητας, επιδόματα ανεργίας και ασθενείας κλπ. Οι απολαβές επί του οποίου υπολογίζονται οι εισφορές στο Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ονομάζονται «ετήσιες ασφαλιστικές αποδοχές» και έχουν ως μέγιστο όριο τις €54,396 για φέτος. Δηλαδή, αν κάποιος κερδίζει €80,000, δεν πληρώνει εισφορές επί του υπολοίπου που είναι €25,604. Η σύνταξη που θα λάβει κάποιος δικαιούχος συνταξιούχος μετά την ηλικία των 65 ετών, είναι συνάρτηση των μονάδων που έχει κερδίσει κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου.
Η κάθε μονάδα αντιστοιχεί σε €9,068 για φέτος (το 2010 μια μονάδα άξιζε €8,735). Απολαβές ύψους €30,000, κερδίζουν 3.3 μονάδες οι οποίες καταχωρούνται στον ασφαλιστικό λογαριασμό του ασφαλιζομένου και συσσωρεύονται μέχρι την ηλικία των 65 ετών. Οι μέγιστες ασφαλιστικές αποδοχές €54,396, κερδίζουν 6 μονάδες, που είναι και ο μέγιστος αριθμός μονάδων που μπορεί να αποκτήσει ένας εργαζόμενος σε ένα χρόνο. Οι €9,068 που ισοδυναμούν με μια μονάδα, ονομάζονται «βασικές ασφαλιστικές αποδοχές». Μια μονάδα για κάθε ένα έτος εισφορών αναλώνεται για να προσφέρει στο δικαιούχο τη λεγόμενη «βασική σύνταξη», η οποία ανέρχεται στα €415 το μήνα. Οι υπόλοιπες μονάδες που περισσεύουν στον ασφαλιστικό λογαριασμό του ασφαλιζομένου (αφού αφαιρεθεί μια μονάδα για κάθε χρόνο) χρησιμοποιούνται για να υπολογιστεί το αναλογικό μέρος της σύνταξης.
Οι μονάδες που περισσεύουν πολλαπλασιάζονται με τις βασικές ασφαλιστικές αποδοχές των €9,068 και το ποσό που προκύπτει πολλαπλασιάζεται με το 1.5% για να υπολογιστεί η ετήσια αναλογική σύνταξη, η οποία με τη σειρά της διαιρείται με τον αριθμό 13 (λόγω και του 13ης σύνταξης) για να υπολογιστεί η αναλογική σύνταξη κάθε μήνα. Αν προσθέσουμε και τη βασική σύνταξη των €415, μπορούμε να υπολογίσουμε την μηνιαία σύνταξη του συνταξιούχου. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι κάποιος ασφαλιζόμενος στο Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, έχει κερδίσει και συσσωρεύσει 120 μονάδες στο λογαριασμό του μετά από 30 χρόνια εργασίας και εισφορών. 30 από τις 120 μονάδες αφαιρούνται για τη βασική σύνταξη ενώ οι υπόλοιπες 90 χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της αναλογικής σύνταξης, η οποία είναι (1.5%)(90)(€9068)/(13)=€942. Έτσι, ο συνταξιούχος θα λαμβάνει €942 αναλογική σύνταξη και €415 ως βασική σύνταξη, σύνολο €1,357 το μήνα. Κάποιος που έχει εισφέρει τις μέγιστες δυνατές εισφορές, και είναι επίσης δικαιούχος πλήρης βασικής σύνταξης, θα κερδίζει γύρω στις €2,000 μηνιαίως. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που κερδίζουν αυτό το ποσό. Να σημειωθεί ότι η σύνταξη αυξάνεται ελαφρώς αναλόγως των εξαρτωμένων που έχει ο δικαιούχος .
Με τα σημερινά δεδομένα, η σύνταξη για την πλειοψηφία των Κυπρίων δεν υπερβαίνει τα €1,000 το μήνα, εκτός και αν έχουν εξαρτώμενα, αλλά και να έχουν εξαρτώμενα θα είναι μόνο για μερικά χρόνια, μέχρι τα παιδιά να ενηλικιωθούν. Το βασικό συμπέρασμα από τα πιο πάνω είναι ότι η πλειοψηφία των μελλοντικών Κύπριων συνταξιούχων θα χρειάζεται συμπληρωματικό εισόδημα για να ζήσει με αξιοπρέπεια, εκτός βέβαια και αν διαθέτει προσωπικές αποταμιεύσεις.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας
