Η σειρά θα χρησιμοποιήσει τις αυθεντικές γλώσσες της εποχής, με κεντρική τη γλώσσα του Κορμακίτη, τη Σάννα, συμβάλλοντας ακόμα περισσότερο στην προσπάθεια αναβίωσής της
Φαίνεται πως η τηλεόραση απαιτεί τελικά τις πιο απλές ιδέες και όχι περίεργες ιστορίες και πολλές φορές ίσως η δική μας ιστορία να είναι πιο ενδιαφέρουσα από οποιαδήποτε άλλη. Και είναι αυτό που δεν σκέφτεται η κυπριακή τηλεόραση, η οποία είτε θεωρεί πως πρέπει να ανακαλύψει τον… τροχό ψάχνοντας τις πρωτότυπες και περίεργες ιδέες που έχουν σκοτεινά πλάνα και είναι κλεμμένες από το Netflix, είτε στρέφοντας και πάλι το βλέμμα της στο κλασικό φορμάτ «Ιστορίες του χωρκού» με αυτοτελείς ιστορίες. Ο Μιχάλης Τερζής δεν είναι ένας άνθρωπος που δεν ξέρει την τηλεόραση. Τη γνωρίζει πάρα πολύ καλά, και μάλιστα έχει αφιερώσει γι’ αυτήν πολλές εργατοώρες. Ήταν σε πολλές παραγωγές του Σίγμα, θήτευσε δίπλα στον Δημήτρη Τοκαρή, πέρασε από τεχνικά επαγγέλματα στο σενάριο, έγραφε τη «Γαλάτεια», ενώ φέτος είναι στη σεναριακή ομάδα της σειράς «Ειρήνη πάσι». Και τώρα παρουσιάζει το δικό του… κυπριακό όνειρο στο εξωτερικό. Ο Μιχάλης Τερζής και ο Χάρης Αγιώτης παρουσίασαν την πρότασή τους για σειρά με τίτλο «The Maronite» (Ο Μαρωνίτης). Η σειρά διαδραματίζεται στον Κορμακίτη ξεκινώντας από τις 20 Ιουλίου 1974 και αφηγείται την αληθινή, ηρωική ιστορία του χωριού, του πατρός Αντούν και των συγχωριανών του και πώς κατάφεραν να παραμείνουν στον τόπο τους παρά τις δύσκολες συνθήκες των γεγονότων του 1974. Η σειρά θα χρησιμοποιήσει τις αυθεντικές γλώσσες της εποχής, με κεντρική τη γλώσσα του Κορμακίτη, τη Σάννα, συμβάλλοντας ακόμα περισσότερο στην προσπάθεια αναβίωσής της. Η πρόταση έλαβε πολύ καλές κριτικές από παραγωγούς του εξωτερικού και κατάφερε να παρουσιαστεί, ενώ αυτήν την περίοδο γίνονται συζητήσεις με διάφορες εταιρείες ώστε να πάρει έγκριση και να γίνει σειρά. Δεν έχει καμία σημασία αν η σειρά καταφέρει να πάρει έγκριση και να τη δούμε τελικά στους δέκτες μας, αφού είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που έχει πολλές απαιτήσεις. Η ουσία είναι πως διάφοροι συμπατριώτες μας κατά καιρούς (ήταν και ο Ανδρέας Splash που είχε κάνει μια παρόμοια προσπάθεια) πετάνε στα μούτρα της κυπριακής τηλεόρασης και του κράτους πως μπορούν να γίνουν πράγματα και να διαφημιστεί ο τόπος μας αρκεί να υπάρχουν όραμα, όρεξη και να σε ενδιαφέρει πραγματικά η δουλειά σου.
Το πόστερ της σειράς «The Maronite», όπως παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ.
Σειρές με λίγα επεισόδια
Το σκηνικό με τις σειρές πλέον στην παγκόσμια τηλεόραση αλλάζει άρδην. Η βιομηχανία των σειρών ψάχνει εκείνα τα πρότζεκτ που θα είναι διαφορετικά και δεν θα έχουν σχέση με τις σειρές, όπως τις βλέπαμε μέχρι τώρα. Πλέον στην εποχή του fast track και της γενιάς που βλέπει σύντομα βιντεάκια σε πλατφόρμες, οι σειρές που έχουν λιγότερα επεισόδια φαίνεται να ευνοούν την αγορά και κυρίως το κοινό που ψάχνει κάτι εύκολο και όχι μια μεγάλη δέσμευση. Σε μια τηλεοπτική σεζόν στην Αμερική κάποτε μία σειρά έπρεπε να έχει τουλάχιστον 20 μέχρι 30 επεισόδια. Το ίδιο ίσχυε και στην Ευρώπη, αφού όλα τα δίκτυα έπρεπε να έχουν σειρές που ξεκινούσαν από Σεπτέμβριο και ολοκληρώνονταν είτε Μάιο είτε Ιούνιο, αναλόγως των… καιρικών συνθηκών της κάθε χώρας. Πλέον, η εποχή των σειρών με πολλά επεισόδια έχει περάσει ανεπιστρεπτί, καθώς όλα τα δίκτυα προτιμούν να έχουν σειρές των 10-15 επεισοδίων. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου (ΕΑΟ), από το 2020 έως το 2021, στο αποκορύφωμα της πανδημίας Covid-19, περισσότεροι από τους μισούς τίτλους σειρών στην Ευρώπη παράγονται με 13 ή λιγότερα επεισόδια ανά σειρά – αύξηση 76% από το 2015, αναφέρει η έκθεση με τίτλο «Audiovisual Production in Europe 2021». Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο κύριος παραγωγός σειρών μικρότερης διάρκειας, μπροστά από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και τη Σουηδία. Ο βρετανικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός BBC, το Netflix και η Warner Bros Discovery ήταν οι τρεις κύριοι μεταδότες σειρών μικρότερης διάρκειας το 2021. Στο αντίθετο άκρο, η Ουγγαρία και η Πολωνία είναι δύο παραδείγματα ευρωπαϊκών χωρών που οδηγούνται από σειρές με περισσότερα από 52 επεισόδια ανά σεζόν, όπως έδειξαν τα στοιχεία. Η EAO είναι ένας οργανισμός δημόσιας υπηρεσίας που παρακολουθεί τον οπτικοακουστικό τομέα της Ευρώπης. Η έκθεσή της συγκέντρωσε στοιχεία από έρευνα που διεξήχθη το 2021, εξετάζοντας τα προγράμματα περισσότερων από 200 τηλεοπτικών καναλιών και πλατφορμών streaming στην Ευρώπη. Αποκάλυψε επίσης ότι, μετά από χρόνια ανάπτυξης, ο όγκος των ωρών τηλεοπτικής παραγωγής το 2021 εξακολουθούσε να είναι ελαφρώς χαμηλότερος από το επίπεδο πριν από την πανδημία του 2019, με τις σαπουνόπερες και τις τηλενουβέλες να αντιπροσωπεύουν περίπου το 61% του συνόλου των ωρών παραγωγής στη συμβατική τηλεόραση. Η Γερμανία, η Πολωνία και η Ελλάδα κατέχουν την πρώτη θέση στον όγκο των ωρών περιεχομένου που παράγονται, κάνοντας περισσότερες σαπουνόπερες παρά σειρές με λίγα επεισόδια, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην κορυφή της λίστας στον αριθμό των έργων συμπαραγωγής – κυρίως ως πλειοψηφικός συμπαραγωγός, συνεργαζόμενο με εταίρους στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Γαλλία. Η έκθεση έδειξε επίσης ότι οι πλατφόρμες streaming κυκλοφόρησαν 115 πρωτότυπες ευρωπαϊκές σειρές κατά τη διάρκεια του 2021, με το 75% αυτών να έχουν πάρει το πράσινο φως από το Netflix.
Μιχάλης Τερζής σεναριογράφος και Χάρης Αγιώτης, σκηνοθέτης της σειράς
Το φεστιβάλ
Αυτήν την ιδέα για μια σειρά με λίγα επεισόδια που μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού έγραψε και ο Μιχάλης Τερζής, ο οποίος αποφάσισε να κάνει τη δική του ιστορία, την ιστορία του παππού του από τον Κορμακίτη σειρά. Είναι μια σειρά 8 επεισοδίων, πήρε έγκριση από το workshop Series Mania που διεξάγεται κάθε χρόνο στη Γαλλία. Πρόκειται για ένα φεστιβάλ στο οποίο συμμετέχουν φερέλπιδες σεναριογράφοι και σκηνοθέτες από όλο τον κόσμο οι οποίοι ψάχνουν το βήμα για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε παραγωγούς και δίκτυα της παγκόσμιας τηλεόρασης. Το φεστιβάλ ταυτόχρονα προσφέρει αποκλειστικές παγκόσμιες πρεμιέρες των σπουδαιότερων διεθνών σειρών στη μεγάλη οθόνη, προσφέροντας στο κοινό του -έως και 72.000 θεατές- 8 ημέρες γεμάτες ανακαλύψεις, πάρτι και masterclasses με μερικές από τις πιο γνωστές προσωπικότητες στον κόσμο των σειρών. Στην κατηγορία writers campus όπου δημιουργοί και συγγραφείς από όλο τον κόσμο παρουσιάζουν προτάσεις για νέες παραγωγές συμμετείχαν ο Τερζής παρέα με τον Χάρη Αγιώτη που εκτέλεσε χρέη σκηνοθέτη στο πρότζεκτ που παρουσίασαν.
Ο Μιχάλης Τερζής εμπνεύστηκε την ιστορία της σειράς από τον παππού του πάτερ Αντούν.
Η περίπτωση του Κορμακίτη
Πώς προέκυψε όμως η ιδέα να γίνει ο Κορμακίτης και οι Μαρωνίτες σειρά; Ο Μιχάλης είναι Μαρωνίτης και έζησε και μεγάλωσε στη Λάρνακα. «Πάντα άκουγα για τον παππού μου και ήθελα να γράψω την ιστορία του, αλλά ήξερα πως αυτό το σενάριο δεν θα έπαιρνε έγκριση από την κυπριακή τηλεόραση. Ο Χάρης Αγιώτης ήταν αυτός που μου πρότεινε να παρουσιάσουμε το project στη Γαλλία και στο εν λόγω φεστιβάλ», αναφέρει. Γενικότερα, η ιστορία του χωριού μπορεί για μας να είναι απλώς μια… ιστορία του τόπου μας, ωστόσο έχει πολλές ιδιαιτερότητες που θα μπορούσαν να γίνουν σενάριο τηλεοπτικής σειράς και να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των ξένων. Είναι ένα χωριό που προσπαθούσε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στις δύο κοινότητες, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, ενώ προσπαθούσε ταυτόχρονα να διαφυλάξει τη δική της υπόσταση των Μαρωνιτών που έψαχναν να βρουν τον δικό τους δρόμο μέσα σε μια εισβολή. Ο πατήρ Αντούν ήταν μία από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες της σύγχρονης ιστορίας των Μαρωνιτών, αφού ήταν ο άνθρωπος που ενέπνευσε τους κατοίκους και τους έδωσε ελπίδα ώστε να μείνουν στο χωριό Κορμακίτης παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν. Στον πατέρα Αντούν επικεντρώνεται η σειρά και στον τρόπο με τον οποίο κατάφερε να παραμείνουν οι κάτοικοι στο χωριό. «Με ενδιέφερε πάντα να γράψω την ιστορία του τόπου μου», αναφέρει ο Τερζής. «Έψαχνα να βρω πώς έχει κάποιος τη δύναμη και το κουράγιο να μπορέσει να κρατήσει το χωριό ζωντανό, παρά τις αντιστάσεις ώστε οι κάτοικοι να παραμείνουν εκεί κατά τη διάρκεια της εισβολής», λέει. Αν το δούμε καθαρά από απόσταση, ναι η σειρά «The Maronite», όπως θα ονομάζεται, έχει ένα χωριό ανάμεσα στις δύο κοινότητες με μια θρησκευτική ομάδα που προσπαθεί να παλέψει για τη δική της επιβίωση σε ένα σημείο ακριτικό. Δημιουργεί δηλαδή ένα ιδιαίτερα ελκυστικό σκηνικό για τους παραγωγούς που θα θέλουν να το κάνουν σειρά. Και μάλιστα, πρόκειται για μια -όχι και τόσο γνωστή- ιστορία, αφού ακόμα και το θέμα της εισβολής πλασάρεται διαφορετικά στο εξωτερικό. Η ιστορία που παρουσίασαν ο Μιχάλης και ο Χάρης κέντρισαν το ενδιαφέρον των παραγωγών γι’ αυτό και κατάφερε να πάρει προέγκριση ώστε να εξεταστεί το ενδεχόμενο μήπως γίνει σειρά από κάποιο δίκτυο του εξωτερικού.
Εμβόλιμες κυπριακές
Αυτή η νέα πολιτική που ακολουθείται και στην Ευρώπη φαίνεται πως ενδεχομένως να είναι και το κλειδί για το μέλλον της κυπριακής μυθοπλασίας, η οποία φυτοζωεί τα τελευταία τρία χρόνια, ειδικά όσον αφορά την ιδιωτική τηλεόραση. Η κυπριακή τηλεόραση θα μπορούσε να παράγει μικρές σειρές, οι οποίες να παίζουν εμβόλιμες στα ελληνικά προγράμματα. Φυσικά, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μειώνει το κόστος παραγωγής, ωστόσο ενδεχομένως να είναι ένας τρόπος να γίνουν καλύτερες παραγωγές, τις οποίες να εμπιστευτεί το κυπριακό κοινό. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, μόνο ο Alpha θα έχει στο prime time σειρές στην ιδιωτική τηλεόραση, ανακοινώνοντας δύο, το «Κάρμα» της Αρτεμίου που θα είναι περίπου 12 επεισόδια και μία νέα σειρά του Φώτη Γεωργίδη. Μετά το φετινό στραπάτσο με δυνατά ονόματα, Λώρη και Οδυσσέως, στον ΑΝΤ1 δεν υπάρχει πρόθεση να γίνει καμία κυπριακή παραγωγή μυθοπλασίας και στρέφονται σε low budget προγράμματα, όπως τηλεπαιχνίδια και ταξιδιωτικές εκπομπές. Το Omega θα επιμείνει να επενδύει σε άλλου είδους παραγωγές, αφού η συνεργασία του με τα δύο ελληνικά κανάλια του επιτρέπει να μην έχει κυπριακή σειρά στο πρόγραμμά του αν και υπάρχουν κάθε χρόνο προτάσεις. Το κανάλι δεν έχει αποκλείσει ποτέ την πιθανότητα να γίνει κυπριακή σειρά, ωστόσο κατά τους ίδιους δεν έχουν δει ακόμη εκείνη την πρόταση που θα τους πείσει να πουν το μεγάλο ναι. Στο ίδιο μήκος κύματος και το Σίγμα, το οποίο θα κάνει κυπριακή σειρά μόνο αν είναι φουλ χορηγημένη έτσι ώστε να καλυφθεί το κόστος της, όπως ήταν οι «Ανεράδες».
Προσπάθεια διάσωσης της Σάννα
Ένα ακόμα στοιχείο που κάνει αρκετά ελκυστικό το project είναι το γεγονός πως παρουσιάζεται στη γλώσσα των Μαρωνιτών, τη Σάννα. Τα ελληνικά είναι η μητρική γλώσσα των Μαρωνιτών της Κύπρου. Στον Κορμακίτη, όμως, οι κάτοικοι μιλούν ήδη από το 12ο αιώνα μια ξεχωριστή γλώσσα, η οποία -μέχρι την τουρκική εισβολή- ήταν η κύρια γλώσσα επικοινωνίας στο χωριό. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα παιδιά δεν μάθαιναν ελληνικά παρά στην πρώτη τάξη του δημοτικού, αφού η Κυπριακή Μαρωνιτική Αραβική (ΚΜΑ) -ή απλώς «Σάννα» (η γλώσσα μας), όπως την αποκαλούν οι κάτοικοι του Κορμακίτη- αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας και ήταν άμεσα ταυτισμένη με τα ήθη και έθιμα του χωριού. Η ΚΜΑ περιέχει κυρίως αραβικές λέξεις, οι περισσότερες των οποίων όμως δεν είναι εύκολα κατανοητές από έναν συνήθη ομιλητή της σύγχρονης αραβικής. Αυτό είναι αποτέλεσμα της γεωγραφικής και γλωσσολογικής απομόνωσης της ΚΜΑ από τον ευρύτερο χώρο όπου μιλούσαν την αραβική· οι λέξεις αυτές έχουν αλλοιωθεί μερικώς ή έχουν παραμείνει στην αρχαία τους μορφή. Η ΚΜΑ συγκεντρώνει το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον διακεκριμένων γλωσσολόγων, καθώς εμπεριέχει αραβικούς όρους αραμαϊκής προέλευσης, της γλώσσας του Χριστού. Αποτελεί σημαντική πηγή αναφοράς για σκοπούς γλωσσολογικής και εθνογραφικής μελέτης στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο. Λόγω της προσφυγιάς και του διασκορπισμού των Μαρωνιτών σε διάφορες περιοχές της ελεύθερης Κύπρου, η ΚΜΑ είναι σήμερα κατανοητή από 1.200 περίπου Μαρωνίτες μόνο. Διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας προφορικά, αφού δεν διέθετε γραπτή μορφή. Και μέσα από τη σειρά ο Μιχάλης Τερζής αναφέρει πως βάζει το δικό του λιθαράκι στη διατήρηση και διάσωση της γλώσσας. «Κάνουμε μεγάλη προσπάθεια, έχουμε μιλήσει και με τον δάσκαλο του χωριού, ο οποίος μας βοηθά στην καταγραφή, ενώ έχουμε εμπλοκή και με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο μας βοηθά σε αυτήν την προσπάθεια». Η ιδιαίτερη γλώσσα ήταν άλλο ένα στοιχείο που κέντρισε το ενδιαφέρον των παραγωγών του εξωτερικού και γι’ αυτό στη σειρά μιλάνε τη γλώσσα. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μιχάλης Τερζής βάζει τη Σάννα σε σειρά του. Το είχε επιχειρήσει και στη «Γαλάτεια» που έγραφε για το Σίγμα. «Είχε στηθεί όλο το στόρι της στη σειρά αν και στην αρχή δεν είχαμε σκεφτεί να εντάξουμε τη γλώσσα, αλλά όταν η ιστορία εξελίχθηκε έτσι ώστε ο χαρακτήρας να πάει στο ψυχιατρείο, εκεί ήρθε η ιδέα ότι είναι μια καλή ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα. Έτσι, σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραία να την προβάλουμε κι εμείς σε κάποια δουλειά μας. Σε κάποια φάση, μιλώντας με τον σκηνοθέτη της σειράς, τον Κώστα Κωστόπουλο, λέγαμε ότι επειδή είναι σαλεμένα τα λογικά της Λυδίας (Κρίστη Παπαδοπούλου), θα ήταν καλό να εκφράζεται και να μην την καταλαβαίνουν», ανέφερε. «Επικοινώνησα με τον δάσκαλο Ηλία Ζωνιά και στη Γαλάτεια και τον ενημέρωσα για την πρόθεσή μας και λόγω του ενθουσιασμού του, ένιωσα κι εγώ την ανάγκη να το σπρώξουμε περισσότερο και να επεκτείνουμε την εμπλοκή της Σάννα σε μεγαλύτερο βαθμό και γι’ αυτό και θεώρησα πως έπρεπε να χρησιμοποιηθεί και στη νέα σειρά». Το εγχείρημα στη Γαλάτεια δεν ενθουσίασε απλώς τους Μαρωνίτες, αλλά έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και από το Συμβούλιο της Ευρώπης, καλώντας τον σεναριογράφο να μιλήσει για τη σειρά. Θυμίζουμε πως το 1993 η UNESCO τη συμπεριέλαβε στο Κόκκινο Βιβλίο των Υπό Εξαφάνιση Γλωσσών, ενώ το 2002 το Συμβούλιο της Ευρώπης την κατέταξε ως σοβαρά απειλούμενη γλώσσα. Το Δεκέμβριο του 2007 ο Μαλτέζος γλωσσολόγος Alexander Borg παρουσίασε το αλφάβητο της ΚΜΑ, με απώτερο σκοπό την κωδικοποίηση και τη διάσωσή της. Ήδη η ΚΜΑ αναγνωρίστηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία ως μειονοτική γλώσσα της Κύπρου βάσει του Ευρωπαϊκού Χάρτη Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει διορίσει επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τον καταρτισμό δομημένης πολιτικής για την αναβίωση και διάσωσή της. Η κοινότητα των Μαρωνιτών καταβάλλει προσπάθειες για τη διάσωσή της με διάφορες ενέργειες.
