Ένας μετά τον άλλο, οι ημικρατικοί οργανισμοί και οι ανεξάρτητες υπηρεσίες του κράτους παρελαύνουν από την Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού της Βουλής για να παρουσιάσουν τους προϋπολογισμούς τους. Στη συνέχεια, οι προϋπολογισμοί ψηφίζονται σε Νόμο από τη Βουλή. Τα κύρια χαρακτηριστικά των ημικρατικών οργανισμών είναι το ψηλό κόστος, η απουσία ορθής εταιρικής διακυβέρνησης, η έλλειψη ευελιξίας στη λήψη αποφάσεων, ο ανεπαρκής έλεγχος, και η κακοδιαχείριση σε αρκετές περιπτώσεις. Τα συστήματα διακυβέρνησης των ημικρατικών οργανισμών είναι απηρχαιωμένα, η διαχείριση και αξιολόγηση του προσωπικού ισοπεδωτική, και οι νοοτροπίες αρρωστημένες. Ουσιαστικά, στους ημικρατικούς οργανισμούς ισχύει η κυπριακή ρήση «απόν φορτώνει πόσσω σου, τάνα του να φορτώσει”. Και φυσικά, το κόστος το επωμίζεται ο Κύπριος φορολογούμενος.
Θεωρώ ότι είναι ορθό και δίκαιο για τους φορολογούμενους να γνωρίζουν τι πληρώνουν και γιατί πληρώνουν. Η αλήθεια είναι ότι οι φορολογούμενοι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει με τους ημικρατικούς, διότι αν γνώριζαν, τότε θα διαμαρτύρονταν, με κάποιο τρόπο. Οι φορολογούμενοι δεν έχουν συντεχνίες, ούτε συνδέσμους για να τους υπερασπίσουν παρά μόνο τους πολιτικούς που τους ψηφίζουν για να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις όμως και τα κόμματα, χρησιμοποίησαν τους ημικρατικούς οργανισμούς ως φορείς κομματικής πολιτικής και όχι για να εξυπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον. Για να είμαστε δίκαιοι όμως, πέραν της κομματοκρατίας, οι ημικρατκοί μαστίζονται από την οικογενειοκρατία, την κουμπαροκρατία, από διαπλοκή και διαφθορά.
Η Βουλή είναι πολύ αδύναμη για να επιφέρει αλλαγές, και δεν υπήρξε ούτε μια περίπτωση που δεν ψήφισαν τους προϋπολογισμούς τους. Με βάση το σύνταγμα, η διαχείριση των ημικρατικών οργανισμών είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης, και η βουλή απλά ψηφίζει τους προϋπολογισμούς τους, χωρίς πολλές ερωτήσεις. Ο γενικός ελεγκτής διεξάγει έρευνες και δημοσιεύει εκθέσεις για τους ημικρατικούς οργανισμούς, αναδεικνύοντας την κακοδιαχείριση που επικρατεί, όμως οι παρατηρήσεις του και οι εισηγήσεις του δεν είναι δεσμευτικές και παραμένουν στα συρτάρια των διοικήσεων των ημικρατικών.
Το κόστος των ημικρατικών οργανισμών είναι πολύ ψηλό σε σχέση με τι ισχύει στον ιδιωτικό τομέα. Το επιπρόσθετο κόστος το επωμίζονται οι φορολογούμενοι και οι καταναλωτές. Οι μισθοί και τα ωφελήματα και άλλα δικαιώματα των εργαζομένων είναι υπερβολικά, ενώ όλοι οι εργαζόμενοι βαθμολογούνται με άριστα. Οι διοικήσεις των ημικρατικών οργανισμών δεν τολμούν να αλλάξουν τίποτα από αυτά. Το σάπιο και αρρωστημένο σύστημα διακυβέρνησης των ημικρατικών συντηρείται, διότι βολεύει όλους τους εμπλεκόμενους εκτός από αυτούς που πληρώνουν.
Ημικρατικοί οργανισμοί υπήρξαν και άλλες χώρες της Ευρώπης, αλλά οι πλείστοι, ή μάλλον όλοι, έχουν χρεοκοπήσει. Όσο λειτουργούν σε μονοπωλιακό περιβάλλον, οι ημικρατικοί επιβιώνουν διότι φορτώνουν το κόστος στους καταναλωτές και στους φορολογούμενους. Όταν όμως είναι εκτεθειμένοι στον ελεύθερο ανταγωνισμό, οι ημικρατικοί δεν έχουν πιθανότητα επιβίωσης. Μερικά παραδείγματα από την Κύπρο είναι οι Κυπριακές Αερογραμμές, το Σφαγείο της Κοφίνου, η Επιτροπή Σιτηρών, η Αρχή Κρατικών Εκθέσεων και άλλοι. Οργανισμοί που ανήκουν στο κράτος και ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα είναι καταδικασμένοι να χρεοκοπήσουν. Μέχρι τότε όμως, οι φορολογούμενοι είναι καταδικασμένοι να πληρώνουν το κόστος. Διότι καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε. Ακόμα και η παρούσα κυβέρνηση που θέλει να αλλάξει πράγματα, βρίσκει απέναντι της τις συντεχνίες και μια στείρα αντιπολίτευση. Τι να σου κάνει ένας βουλευτής!
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy
