Η σημαντική πτώση στα διεθνή χρηματιστήρια είναι, επί του παρόντος, μια φυσιολογική εξέλιξη, αφού είχε προηγηθεί μια μακροχρόνια ανοδική πορεία των τιμών των μετοχών σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτός από Ελλάδα και Κύπρο. Μέσα σε μερικές μέρες, οι δείκτες μετοχών όλων σχεδόν των διεθνή χρηματιστηρίων υποχώρησαν περισσότερο από 10%, ενώ ουδείς γνωρίζει πως θα εξελιχθούν τα πράγματα κατά τις επόμενες μέρες. Η αγορά διορθώνει, λένε οι περισσότεροι αναλυτές, αλλά δεν μπορούν να προβλέψουν το μέγεθος της διόρθωσης. Και στην Κύπρο η αγορά άρχισε να διορθώνει μετά τον Νοέμβριο του 1999, αλλά η τότε διόρθωση έμελλε να είναι κατάρρευση.
Η διόρθωση είναι συχνό και υγιές φαινόμενο σε αγορές μετοχών αλλά και σε άλλες οργανωμένες αγορές, όπου διαπραγματεύονται διάφορες αξίες (μετοχές, ομόλογα, εμπορεύματα, ισοτιμίες κλπ) σε καθημερινή βάση και με σχετική ευκολία. Οι αγορές σήμερα λειτουργούν με ηλεκτρονικές πλατφόρμες και κάποιος μπορεί να αγοράσει ή να πουλήσει ανά πάσα στιγμή. Οι επενδυτές έχουν έτοιμα τα χρήματα και ενεργούν άμεσα, ανάλογα με τη ροή των νέων ειδήσεων που αφορούν τις αξίες που τους ενδιαφέρουν. Σε τέτοιες αγορές, υπάρχει η αντίληψη ότι οι τρέχουσες τιμές αντικατοπτρίζουν όλες τις δημόσια γνωστές πληροφορίες (efficient markets) και ότι μόνο νέες πληροφορίες μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές.
Έτσι, πριν μερικές μέρες, όταν ανακοινώθηκε ότι η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτείων (ΗΠΑ) δημιούργησε περισσότερες θέσεις εργασίας από ότι ανέμεναν οι αναλυτές, οι επενδυτές θεώρησαν ότι η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα αυξήσει τα επιτόκια νωρίτερα από ότι ανέμενε η αγορά, με αποτέλεσμα πολλοί να προσπαθούν να πουλήσουν τις μετοχές τους και να πιέσουν τις τιμές τους προς τα κάτω. Η ανεργία στις ΗΠΑ είναι κάτω από το 5% και δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις, λόγω του ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να πληρώσουν ψηλότερες απολαβές για να εκλύσουν προσωπικό, αυξάνοντας έτσι το εργατικό κόστος των επιχειρήσεων, το οποίο μεταφέρετε στις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών. Οι πληθωριστικές τάσεις αντιμετωπίζονται από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ με ψηλότερα επιτόκια, τα οποία περιορίζουν το δανεισμό και την κατανάλωση, περιορίζοντας έτσι και τις αυξήσεις στις τιμές. Αυτά που ισχύουν για τις ΗΠΑ ισχύουν και για την Ευρώπη και την Ιαπωνία, ενώ για την Κίνα, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά καθώς είναι αναπτυσσόμενη και όχι ώριμη.
Όλοι γενικά γνωρίζουν ότι τα ψηλότερα επιτόκια είναι θέμα χρόνου, αφού η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται με ψηλούς ρυθμούς, 3.6%, και η ανάπτυξη δεν προέρχεται από αναπτυσσόμενες οικονομίες μόνο, όπως ήταν μέχρι πρόσφατα. Σήμερα, οι ΗΠΑ αναπτύσσονται με 3.2% και η Ευρώπη με 2.2% ενώ η οικονομία της Ιαπωνίας προβλέπεται να αναπτυχθεί φέτος κατά 2.5%. Οι ψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας ήταν ο κύριος λόγος για την άνοδο των χρηματιστηρίων, ενώ για τις ΗΠΑ, σημαντικός λόγος είναι και η φορολογική μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε πριν δύο μήνες και ευνοεί τα κέρδη των επιχειρήσεων. Τα κέρδη είναι βασικός παράγοντας στη διαμόρφωση των τιμών των μετοχών.
Οι τιμές των μετοχών στα χρηματιστήρια «βλέπουν» μπροστά, και προεξοφλούν μελλοντικές εξελίξεις. Με βάση τις εξελίξεις που αναμένει η αγορά, οι τιμές ανέβηκαν υπερβολικά και τώρα «διορθώνουν». Όμως το μεγάλο ερώτημα που δεν μπορούμε να απαντήσουμε τεκμηριωμένα, είναι το μέγεθος της διόρθωσης. Άποψη μου είναι ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η άνοδος, τόσο μεγαλύτερη είναι η πτώση.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy
