Στην Κύπρο, το 15% των μαθητών που ακολούθησαν τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση μετά την τρίτη Γυμνασίου, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη των 28 ανέρχεται στο 47%, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2015. Παράλληλα, το 80% και πλέον των αποφοίτων των λυκείων στην Κύπρο ακολουθεί ακαδημαϊκά προγράμματα σπουδών σε Πανεπιστήμια στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Το υπόλοιπο 20% εισέρχονται άμεσα στην αγορά εργασίας. Τα πιο πάνω νούμερα είναι αντίστροφα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτός από τη Μάλτα, η οποία λειτουργεί περίπου όπως και η Κύπρος. Φινλανδία, Τσεχία και Κροατία, έχουν ποσοστά άνω γύρω στο 70% ενώ Γερμανία βρίσκεται στο 48%.
Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των Κύπριων μαθητών στην τεχνική εκπαίδευση αποτελεί πρόβλημα με οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Από τη μια δημιουργεί ελλείψεις τεχνιτών και άλλων επαγγελματιών αλλά και ανειδίκευτων εργατών, και από την άλλη έχουμε πλεόνασμα πτυχιούχων σε επαγγέλματα που δεν έχουν προοπτική εργοδότησης. Τα δύο αυτά τεράστια προβλήματα, δημιουργούν άλλα ζητήματα, όπως είναι η εισαγωγή εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό για κάλυψη των αναγκών, η μακροχρόνια ανεργία των Κύπριων πτυχιούχων, η υποαπασχόληση των πτυχιούχων και η μετανάστευση τους στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Κοινωνικών Ασφαλίσεων στην Κύπρο για το 2016, το 70% των εργαζομένων είναι Κύπριοι και το 30% ξένοι, 19% από την Ευρώπη και 11% από άλλες χώρες. Συνολικά, 126,000 ξένοι εργάζονται στην Κύπρο (79,000 κοινοτικοί και 47,000 από τρίτες χώρες). Οι παράνομοι δεν περιλαμβάνονται στα πιο πάνω. Οι ξένοι εργαζόμενοι στην Κύπρο αποτελούν φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό και καλύπτουν πολλές από τις ανάγκες της οικονομίας, γι’ αυτό και είναι χρήσιμοι. Οι περισσότερες θέσεις εργασία που καλύπτονται από ξένους δεν απαιτούν ακαδημαϊκά προσόντα από πανεπιστήμια αλλά τεχνική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση. Μπορεί οι ξένοι που έρχονται να εργαστούν στην Κύπρο να ξεκινούν ως ανειδίκευτοι εργάτες, αλλά στην πορεία αποκτούν εμπειρία, γνώσεις και δεξιότητες.
Είναι πιστεύω, υποχρέωση της πολιτείας να κατανοήσει το πρόβλημα και να δώσει λύσεις. Σίγουρα δεν μπορεί η πολιτεία να υποδείξει στον κάθε Κύπριο τι να σπουδάσει και πώς να διαχειριστεί το μέλλον του. Μπορεί όμως η πολιτεία να δώσει κατευθύνσεις και κίνητρα και να δημιουργήσει ταχύρρυθμα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης (μέσω του ιδιωτικού τομέα), αφού πρώτα μελετήσει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, έτσι ώστε να δώσει την ευκαιρία σε πτυχιούχους και μη να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες σε επαγγέλματα που έχουν προοπτική εργοδότησης. Για παράδειγμα, κάποιος πτυχιούχος πολιτικών επιστημών, θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκπαίδευσης για να γίνει μάγειρας, ή μηχανικός αυτοκινήτων, ή Διευθυντής Εστιατορίου κλπ. Η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού έχει εκπονήσει έρευνες και δημοσιεύει στοιχεία για τα επαγγέλματα που έχουν προοπτική εργοδότησης.
Διότι άλλο η «μόρφωση» και άλλο η «εκπαίδευση». Κάποιος σπουδάζει αυτό που του αρέσει για να αποκτήσει μόρφωση, χωρίς όμως να είναι σίγουρος ότι η μόρφωση που απέκτησε θα του διασφαλίσει μια θέση εργασίας. Η εκπαίδευση όμως είναι πιο συγκεκριμένη και πιο πρακτική. Κάποιος εκπαιδεύεται να γίνει μάγειρας, ή μηχανικός ή σερβιτόρος. Πρέπει δηλαδή να δώσουμε έμφαση στην εκπαίδευση για να βελτιώσουμε την απασχολησιμότητα των πτυχιούχων και μη, και γενικότερα αυτών που δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν μια θέση εργασίας.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/File:Share_of_students_in_vocational_education_programmes,_2015_(%25)_ET17.png
