Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης του κράτους, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας προωθεί δύο σημαντικότατες μεταρρυθμίσεις που θα αναβαθμίσουν τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και θα βοηθήσει ουσιαστικά τόσο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όσο και στη λογοδοσία στο δημόσιο. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αφορούν την εφαρμογή ενός Συστήματος Διαχείρισης Επιχειρησιακών Πόρων και στη μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων. Θα ασχοληθούμε σήμερα με την δεύτερη μεταρρύθμιση.
Με βάση τη υφιστάμενη νομοθεσία, τα δημοσιονομικά της κυβέρνησης παρουσιάζονται κάθε χρόνο στη βάση των ταμειακών εισροών και εκροών (ταμειακή βάση), δηλαδή τι εισπράττει και τι πλερώνει το κράτος σε μετρητά κατά τη διάρκεια ενός έτους, ανεξάρτητα αν οι πληρωμές αφορούν έξοδα που έχουν αναγνωριστεί και έσοδα και έξοδα που έχουν πραγματοποιηθεί και αναγνωριστεί, με βάση τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Με βάση την ταμειακή βάση, το δημοσιονομικό ισοζύγιο που καταγράφεται κάθε χρόνο είναι ταμειακό και δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική εικόνα των δημοσίων οικονομικών.
Δηλαδή, το κράτος μπορεί να εισπράττει έσοδα (προπληρωμές) τα οποία δεν έχει ακόμα κερδίσει, όμως τα έσοδα αυτά λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του δημοσιονομικού ισοζυγίου. Ταυτόχρονα, το κράτος έχει να παίρνει αναγνωρισμένα έσοδα, όπως είναι οι καθυστερημένες φορολογίες, κοινωνικές ασφαλίσεις κ.α. αλλά δεν τα λαμβάνει υπόψη στον υπολογισμό του δημοσιονομικού ισοζυγίου επειδή δε τα έχει εισπράξει. Παράλληλα, το κράτος μπορεί να έχει αναγνωρισμένες οφειλές που πρέπει να πλερώσει σε κάποια στιγμή αλλά αυτά δεν υπολογίζονται στον υπολογισμό του δημοσιονομικού ισοζυγίου μέχρι να πληρωθούν. Αυτά αφορούν επιστροφές φόρων στους πολίτες και επιχειρήσεις, οφειλόμενα για απαλλοτριώσεις, χορηγίες και άλλα. Δηλαδή το κράτος μπορεί να αναβάλει συνεχώς πληρωμές για να δείχνει καλύτερη εικόνα των δημοσίων οικονομικών. Πέρα από τα πιο πάνω όμως, υπάρχουν και άλλα σημαντικά στοιχεία τα οποία επηρεάζουν την εικόνα των δημοσίων οικονομικών, όπως οι κυβερνητικές εγγυήσεις που ανέρχονται στα €3 δις περίπου, ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ύψους €7.6 δις, και άλλες ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις του κράτους, τα οποία αποτελούν μέρος των δημοσίων οικονομικών, τα οποία όμως δεν τα αναφέρει καμία κυβέρνηση.
Η μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων θα διορθώσει τις πιο πάνω στρεβλώσεις και θα παρουσιάζει την πραγματική εικόνα των δημοσίων οικονομικών, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Τα έσοδα θα αναγνωρίζονται ως έσοδα όταν αυτά πραγματοποιούνται, ανεξάρτητα αν η κυβέρνηση τα έχει εισπράξει ή όχι, π.χ. φορολογίες. Τα έξοδα θα αναγνωρίζονται ως έξοδα όταν δημιουργείται η υποχρέωση, ανεξάρτητα από το αν έχουν πλερωθεί ή όχι, π.χ. επιστροφές φόρων, χορηγιών και άλλα. Ακόμα και αν η κυβέρνηση αποφύγει να πληρώσει τις υποχρεώσεις της μέχρι το τέλος του έτους, τα χρήματα αυτά θα ληφθούν υπόψη στον υπολογισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος. Επίσης η αρχή των δεδουλευμένων προβλέπει όπως το κράτος παρουσιάζει ισολογισμό με τα περιουσιακά της στοιχεία και τις υποχρεώσεις της. Δηλαδή, θα γνωρίζει η κυβέρνηση και όλοι οι ενδιαφερόμενοι πόσα έχει να παίρνει το κράτος αλλά και πόσα οφείλει να πληρώσει στο προσεχές μέλλον. Με τη βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων θα παρουσιάζεται η πραγματική εικόνα των χρηματοοικονομικών του δημοσίου έτσι ώστε να αποτελεί εργαλείο ορθής οικονομικής διαχείρισης. Ένα ακόμη βήμα για τον εκσυγχρονισμό του κράτους.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy