Τα επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια είναι σήμερα στα χαμηλότερα ιστορικά τους επίπεδα και αναμένεται ότι θα παραμείνουν χαμηλά για τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμη. Όμως, αυτό που πρέπει να γνωρίζουν όσοι έχουν στεγαστικά δάνεια και όσοι θα συνάψουν στο προσεχές μέλλον, είναι ότι τα επιτόκια δεν θα παραμείνουν χαμηλά για πάντα, και αυτό μπορεί να επηρεάσει τη δόση που πληρώνουν, και κατ’ επέκταση στο βιοτικό επίπεδο των δανειοληπτών.
Αυτό βέβαια ισχύει για όλα τα δάνεια, είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό για τα στεγαστικά, λόγω της μεγάλης χρονικής τους διάρκειας. Η πιο κάτω ανάλυση αφορά τα κυμαινόμενα επιτόκια διότι τα σταθερά επιτόκια είναι πιο απλά, δηλαδή το δάνειο μπορεί να ξεκινήσει με 4% και αυτό δεν αλλάζει κατά τη διάρκεια του δανείου. Ούτως ή άλλως, η συντριπτική πλειοψηφία των στεγαστικών δανείων σήμερα είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο. Οι τράπεζες αποφεύγουν να δανείζουν με σταθερό επιτόκιο διότι αυτό σημαίνει ότι αναλαμβάνουν και τον κίνδυνο μεταβολής των επιτοκίων. Αν όμως κάποιος επιθυμεί σταθερό επιτόκιο, μπορεί να το έχει αλλά θα πληρώσει περισσότερα καθ’ όλη τη διάρκεια του δανείου, σε σχέση με το κυμαινόμενο επιτόκιο.
Βεβαίως, τόσο στην περίπτωση κυμαινόμενου όσο και του σταθερού επιτοκίου, ο δανειολήπτης θα πρέπει να γνωρίζει το Συνολικό Επιτόκιο Πιστωτικής Επιβάρυνσης (ΣΕΠΕ), το οποίο λαμβάνει υπόψη και τα παρεμφερή έξοδα του δανείου, όπως χαρτόσημα, υποθηκευτικά, ασφάλεια κλπ. Οι τράπεζες έχουν νομική υποχρέωση να ενημερώνουν τους δανειολήπτες για το ΣΕΠΕ.
Σήμερα, μπορεί κάποιος να συνάψει στεγαστικό δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο γύρω στο 2.5% ή και χαμηλότερο, εάν το αξιόχρεο του είναι ψηλό. Όμως και τα υφιστάμενα στεγαστικά δάνεια μπορούν να απολαμβάνου χαμηλό επιτόκιο. Το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να το ζητήσουν και εάν η τράπεζα δεν μειώσει το επιτόκιο, μπορούν να ζητήσουν την ανάληψη του δανείου τους από άλλη τράπεζα.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών ευνοεί τους δανειολήπτες, ιδιαίτερα αυτούς που πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους. Κανένας καλός δανειολήπτης δεν πρέπει να πληρώνει σήμερα περισσότερο από 2.5% σε στεγαστικό δάνειο, και όταν λέμε κανένας, εννοούμε κανένας! Αυτή η χρονική περίοδος ευνοεί τους δανειολήπτες και πρέπει να τύχει αξιοποίησης.
Τα χαμηλά επιτόκια σήμερα μπορεί να «παρασύρουν» αρκετούς επίδοξους δανειολήπτες να συνάψουν στεγαστικό δάνειο, επειδή η δόση είναι χαμηλή (λόγω του χαμηλού επιτοκίου), ιδιαίτερα εάν επιλέξουν αποπληρωμή σε 30 χρόνια. Οι δανειολήπτες θα πρέπει να είναι προσεκτικοί τόσο σε ότι αφορά το επιτόκιο όσο και στη διάρκεια αποπληρωμής, και να μην παρασύρονται από τις τράπεζες.
Ο μακροπρόθεσμος μέσος όρος για επιτόκια στεγαστικών δανείων είναι γύρω στο 4%. Εάν λοιπόν το στεγαστικό επιτόκιο ανεβεί στο 4% μετά από λίγα χρόνια, τότε αναπόφευκτα, η δόση του δανείου θα αυξηθεί. Η άλλη «παγίδα» αφορά τη διάρκεια αποπληρωμής, αφού 30 χρόνια δόσεις σημαίνει και χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο. Είναι πιστεύω, καλύτερα η διάρκεια του στεγαστικού δανείου να μην υπερβαίνει τα 20 χρόνια, έτσι ώστε να περισσέψουν μερικά χρόνια σε μια οικογένεια να ζήσει χωρίς χρέος στους ώμους της.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy