Η καλύτερη είδηση που αφορά τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2018 είναι ότι θα είναι ισοσκελισμένος, με μικρό πλεόνασμα. Όμως, η προβλεπόμενη αύξηση των δαπανών, έστω σε μικρό ποσοστό, είναι μια αρνητική εξέλιξη. Διότι οι δαπάνες είναι ανελαστικές και δύσκολα μειώνονται ενώ τα έσοδα μπορούν εύκολα να μειωθούν σε περίπτωση επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας.
Είναι ευθύνη της κάθε κυβέρνησης να επιτυγχάνει τη λειτουργεία του κράτους με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, με λιγότερους φόρους δηλαδή, και να αφήνει περισσότερα χρήματα στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Λιγότερες φορολογίες σε μια οικονομία, σημαίνει ψηλότερο βιοτικό επίπεδο για τα μέλη της κοινωνίας που το κράτος υπηρετεί, αλλά και περισσότερη ανάπτυξη, αφού κάθε ευρώ σε φόρους αφαιρείτε από το ιδιωτικό τομέα, ο οποίος επενδύει και παράγει, και δημιουργεί ανάπτυξη.
Η καλύτερη μορφή κοινωνικής πολιτικής είναι η ανάπτυξη. Ιδιαίτερα, όταν η ανάπτυξη είναι βιώσιμη και αειφόρος, τότε επιλύει πολλά προβλήματα της κοινωνίας, με πρώτο την ανεργία. Βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ότι αντέχει σε βάθος χρόνου ενώ αειφόρος ανάπτυξη σημαίνει ότι διατηρεί το περιβάλλον.
Ο ρόλος του κράτους είναι επιτελικός και υποβοηθά τον ιδιωτικό τομέα να παράγει, όχι να τον αντικαθιστά. Το κράτος δεν είναι επιχειρηματίας αλλά ρυθμίζει το πλαίσιο και τους κανόνες της παραγωγικής δραστηριότητας, και ελέγχει αυτούς που παράγουν.
Το μέγεθος του δημόσιου τομέα στην Κύπρο είναι υπερβολικά μεγάλο, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, σε ότι αφορά το εύρος των δραστηριοτήτων του. Το κόστος του δημοσίου είναι επίσης πάρα πολύ ψηλό, σε σχέση με άλλες ώρες της Ευρώπης, αφού οι δαπάνες αγγίζουν το 40% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν τέτοια ψηλά ποσοστά αλλά όχι λόγω των δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα αλλά λόγω υψηλών κοινωνικών παροχών, υποδομών, υπηρεσιών κλπ
Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2018 προβλέπει έσοδα ύψους €7.8 δις, αύξηση 3.8% σε σχέση με το 2017 και δαπάνες €7.5 δις, αύξηση 3%. Ο προϋπολογισμός προβλέπει δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους €300 εκατομμυρίων περίπου ή 1.6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός παράγει πλεόνασμα είναι μια πολύ θετική εξέλιξη. Ακόμα καλύτερη εξέλιξη είναι ότι ο προϋπολογισμός θα είναι πλεονασματικός και στα επόμενα χρόνια. Αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει σε μείωση του δημοσίου χρέους κάτω από το 85% του ΑΕΠ σε τρία χρόνια, όπως επιβεβαιώνει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Το τεράστιο δημόσιο χρέος είναι βαρίδι στην ανάπτυξη της οικονομίας και η μείωση του θα πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της κάθε κυβέρνησης.
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται όχι λόγω αύξησης των φορολογιών αλλά λόγω διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και μείωσης της φοροαποφυγής, δηλαδή των αδήλωτων εισοδημάτων. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, επιχειρήσεις και αυτοεργοδοτούμενοι πληρώνουν τους φόρους τους και εισφέρουν στο Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το ενθαρρυντικό είναι ότι η κυβέρνηση έχει μειώσει φορολογίες, όπως ο φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας, και σχεδιάζει και άλλες μειώσεις στα επόμενα δύο χρόνια, όπως ο φόρος της άμυνας επί των τόκων.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι δαπάνες στον προϋπολογισμό αποτελούνται από τρεις κύριες κατηγορίες, τις λειτουργικές δαπάνες, τις κοινωνικές και τις αναπτυξιακές. Οι κοινωνικές δαπάνες είναι οι ψηλότερες, μετά οι λειτουργικές και οι χαμηλότερες με διαφορά είναι οι αναπτυξιακές. Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση έχει εξορθολογίσει σε μεγάλο βαθμό τις δαπάνες του δημοσίου, έχει προσφέρει κίνητρα για ανάπτυξη στον ιδιωτικό τομέα με μεγάλη επιτυχία, και έχει δώσει έμφαση στην κοινωνική πολιτική, χτίζοντας ένα καλύτερο και στοχευμένο κοινωνικό κράτος.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy
