Η κοινωνική πολιτική είναι απαραίτητη σε μια κοινωνία, πρέπει όμως να είναι δίκαιη, στοχευμένη, να είναι στα πλαίσια των δυνατοτήτων του κράτους, και να παρέχει κίνητρα για εργασία και όχι για ανεργία. Όταν οι δικαιούχοι επιδομάτων αυξάνονται, τότε ενδεχομένως η κοινωνική πολιτική να μην λειτουργεί σωστά. Όταν το ίδιο το σύστημα ωθεί τους δικαιούχους να κάνουν τους κατάλληλους σχεδιασμούς, έτσι ώστε να καταστούν δικαιούχοι, τότε σύστημα αυτό καταλήγει να είναι μάστιγα αντί στήριγμα της κοινωνίας. Όταν το σύστημα επιτρέπει στους δικαιούχους να λαμβάνουν επιδόματα χωρίς ημερομηνία λήξης, τότε αυτό σημαίνει ότι η ανεργία δεν πρόκειται να μειωθεί, ιδιαίτερα στις ηλικιακές ομάδες άνω των 55 ετών, διότι τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να βρουν δουλειά.
Με βάση τους κανονισμούς του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), οικογένεια με δύο παιδιά μπορεί να πάρει μέχρι και €1,400 το μήνα από το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα για τις ανάγκες της, δεδομένου ότι πληροί τις προϋποθέσεις. Θεωρώ ότι καλά κάνει η κυβέρνηση και στηρίζει την οικογένεια που έχει ανάγκες για όσο διάστημα η οικογένεια αυτή παραμένει εκτός της αγοράς εργασίας. Το ερώτημα όμως είναι, ποια κίνητρα προσφέρει το κράτος για να επανεντάξει τα μέλη της οικογένειας στην αγορά εργασίας, και ποια μέτρα λαμβάνει η κυβέρνηση για να «αναγκάσει» τα μέλη της οικογένειας να αναζητήσουν εργασία, οποιαδήποτε εργασία, διότι η δουλειά δεν είναι ντροπή. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λαμβάνουν το επίδομα χωρίς να ψάχνουν για εργασία. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου το επίδομα είναι ψηλότερο από το μισθό που πληρώνει μια θέση εργασίας. Το ότι κάποιοι εργάζονται χωρίς να δηλώνουν τα εισοδήματα τους, είναι μια άλλη μάστιγα που θα συζητήσουμε σε άλλο άρθρο.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς, αν ένα άτομο λήπτης του ΕΕΕ αρνηθεί να αποδεχθεί μια θέση εργασίας που του υποδεικνύεται από την κρατική Υπηρεσία Απασχόλησης, τότε του αποκόπτεται το επίδομα. Η Υπηρεσία Απασχόλησης θα στείλει ένα άνεργο σε μια θέση εργασίας, μόνο αν το αντικείμενο της εργασίας είναι μια από τις τέσσερις επιλογές του ανέργου. Για παράδειγμα, κάποιος άνεργος που έχει σπουδάσει δάσκαλος ή γραφίστας, δεν θα πάει να δουλέψει ως σερβιτόρος, εκτός και αν είναι μια από τις επιλογές του. Παράλληλα οι κανονισμοί δεν υποχρεώνουν το άτομο αυτό να ψάχνει για δουλειά στον ιδιωτικό τομέα. Σε τελική ανάλυση, ένας άτομο μπορεί να επιλέξει να λαμβάνει το ΕΕΕ για όσο διάστημα επιθυμεί, μέχρι να αποφασίσει να πάει κάπου να δουλέψει. Αν το άτομο αυτό έχει και οικογένεια, τότε το επίδομα που θα λαμβάνει μπορεί να είναι και μεγαλύτερο από το μισθό που θα μπορούσε να πάρει αν δούλευε, όπως αναφέρουμε πιο πάνω.
Οι πιο πάνω στρεβλώσεις μπορούν κατά τη γνώμη μου να διορθωθούν με δύο τολμηρές κινήσεις, οι οποίες μπορεί να είναι αντιλαϊκές αλλά είναι προς το συμφέρον του φορολογούμενου και της κοινωνίας. Η πρώτη είναι ο λήπτης να είναι «αναγκασμένος» να αποδεχθεί οποιαδήποτε εργασία του προσφέρεται από την Υπηρεσία Απασχόλησης. Το δεύτερο μέτρο είναι όπως ο λήπτης του ΕΕΕ αποδεικνύει ότι ψάχνει για εργασία στον ιδιωτικό τομέα, παρουσιάζοντας τα σχετικά στοιχεία στην Υπηρεσία Απασχόλησης (αιτήσεις που έχει υποβάλει, συνεντεύξεις, απορρίψεις κλπ). Αυτά τα μέτρα θα περιορίσουν την κατάχρηση του συστήματος ενώ παράλληλα θα αυξήσει την ευελιξία της αγοράς εργασίας, και θα ενισχύσουν την κοινωνική δικαιοσύνη.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Βουλευτής Κερύνειας, m.mavrides@euc.ac.cy