Λένε πως ο Θεός δεν είπε στον άνθρωπο πότε θα πεθάνει διότι αν του έλεγε, τότε ο άνθρωπος δεν θα έκανε τίποτα άλλο παρά να περιμένει τη μέρα που θα πεθάνει, και η ζωή του θα ήταν ένα μαρτύριο. Σε ότι αφορά τη σύνταξη όμως, το να γνωρίζει κανείς πόσα χρόνια θα ζήσει, καθορίζει και την απόφαση του να πάρει σύνταξη στα 63 ή στα 65, ή ακόμα και στα 68. Βασικά, αν κάποιος αναμένει ότι θα ζήσει μέχρι τα βαθιά γεράματα, τότε οικονομικά τον συμφέρει να συνταξιοδοτηθεί στα 65 ή στα 68, διαφορετικά μπορεί να τον συμφέρει να συνταξιοδοτηθεί στα 63. Συνταξιοδότηση σημαίνει την έναρξη της καταβολής της σύνταξης από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων στον δικαιούχο που ήταν ασφαλισμένος στο Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Ως γνωστόν, το όριο συνταξιοδότησης στην Κύπρο είναι στα 65, για κανονική σύνταξη, η οποία βεβαίως είναι ανάλογη των εισφορών που κατέβαλε ο δικαιούχος στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων όταν εργαζόταν. Ο δικαιούχος μπορεί, αν επιθυμεί, να πάρει σύνταξη από τα 63 (αν έχει 33 μονάδες πραγματικές και πλασματικές μαζί), αλλά με αποκοπή 12% από την κανονική σύνταξη. Η αποκοπή είναι 0.5% για κάθε μήνα πρόωρης συνταξιοδότησης. Μπορεί δηλαδή κάποιος να συνταξιοδοτηθεί στα 64 με αποκοπή 6%. Αν κάποιος επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί στα 63 αντί στα 65, τότε θα λαμβάνει μειωμένη σύνταξη κατά 12% από το 63 μέχρι το θάνατο του, ενώ αν πάρει σύνταξη στα 65 θα λαμβάνει κανονική σύνταξη από τα 65 μέχρι το θάνατο του. Από την άλλη, αν κάποιος επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί μετά τα 65, θα λαμβάνει σύνταξη ψηλότερη από την κανονική (0.5% για κάθε μήνα καθυστέρησης). Μπορεί κάποιος να συνταξιοδοτηθεί στα 68 με σύνταξη αυξημένη κατά 18% της κανονικής.
Αν κάποιος επιλέξει αν συνταξιοδοτηθεί στα 63 αντί στα 65, τότε θα έχει οικονομικό όφελος μέχρι το 77ο έτος της ηλικίας του, δηλαδή για 14 χρόνια. Μετά από το 77ο έτος, το οικονομικό όφελος μηδενίζεται και ο συνταξιούχος που επέλεξε να συνταξιοδοτηθεί στα 63 θα έχει οικονομική ζημιά. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στα 65 με σύνταξη €1,000 το μήνα. Αν ο συγκεκριμένος δικαιούχος επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί στα 63, θα λαμβάνει €880 από τα 63 (26 πληρωμές, 24 μήνες και δύο δέκατες τρίτες συντάξεις). Το συνολικό όφελος που θα λάβει ο δικαιούχος μέχρι τα 65 θα είναι €22,880. Μετά τα 65, ο δικαιούχος που επέλεξε να συνταξιοδοτηθεί στα 63, θα συνεχίσει να λαμβάνει €880 μέχρι να πεθάνει, ενώ αν επέλεγε να συνταξιοδοτηθεί στα 65, η σύνταξη θα ήταν €1,000. Η διαφορά είναι €180 το μήνα ή €2,160 χαμηλότερη σύνταξη το χρόνο. Λαμβάνοντας υπόψη την αξία του χρήματος, το οικονομικό όφελος των €22,880 που προέκυψε από τα 63 μέχρι τα 65, θα σβήσει σ14 χρόνια αργότερα, δηλαδή στο 77ο έτος της ηλικίας του δικαιούχου που επέλεξε την πρόωρη συνταξιοδότηση.
Παρόμοια ανάλυση μπορεί να διενεργηθεί και για κάποιον που επιλέγει να συνταξιοδοτηθεί στο 68ο έτος της ηλικίας του, οπότε θα παίρνει σύνταξη €1,180 το μήνα αντί €1,000. Η επιλογή αυτή είναι για άτομα που πιστεύουν ότι θα δουλεύουν μέχρι την ηλικία των 68 ή θα ζήσουν μέχρι τα βαθιά γεράματα τους. Και ενώ οικονομικά συμφέρει σε κάποιον να καθυστερήσει τη σύνταξη του, πολλοί Κύπριοι επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στο 63ο έτος αντί να περιμένουν το 65ο. Ο κύριος λόγος για αυτό το φαινόμενο είναι ότι πάρα πολλοί από αυτούς που ήδη είναι στο 63ο έτος της ηλικίας τους είναι άνεργοι και δεν έχουν άλλους οικονομικούς πόρους, έτσι αναγκάζονται να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που πιστεύουν στο γνωστό ρητό «Κάλλιο πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρι».
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Βουλευτής Κερύνειας, m.mavrides@euc.ac.cy