Μια σύγχρονη και δίκαιη κοινωνία οφείλει να προσφέρει στα μέλη της βασικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως τα ελάχιστα μέσα διαβίωσης για όσους τα έχουν ανάγκη, βασικές υποδομές όπως δρόμοι, λιμάνια και αεροδρόμια, και βασικές υπηρεσίες όπως ασφάλεια, υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση κλπ. Οφείλει μια κοινωνία να εφαρμόζει κοινωνική δικαιοσύνη με αναδιανομή του πλούτου και των εισοδημάτων στο μέγιστο δυνατό βαθμό, χωρίς όμως να μειώνει σημαντικά τα κίνητρα για εργασία και επιχειρηματικότητα, διότι μετά κανένας δεν θα επιθυμεί να εργάζεται. Η επιχειρηματικότητα είναι η ανάληψη κινδύνου από μέρους του επενδυτή για τη διενέργεια οικονομικής δραστηριότητας, με σκοπό το κέρδος. Το κέρδος λειτουργεί ως κίνητρο και χωρίς αυτό, οι επιχειρηματίες δεν θα ήταν διατεθειμένοι να αναλάβουν τον κίνδυνο της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η θέση της αριστεράς είναι ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων θα πρέπει να επιστρέφεται πίσω στην κοινωνία. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, δεν θα πραγματοποιούνται επενδύσεις στην οικονομία αφού οι επιχειρηματίες δεν θα ήθελαν να αναλάβουν ρίσκο χωρίς την προσδοκία το κέρδους. «Χωρίς κέρδος κέρατα», δηλαδή. Μια κοινωνία οφείλει επίσης να προσφέρει στους πολίτες της ίσες ευκαιρίες και ίση πρόσβαση στα βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Θα πρέπει για παράδειγμα όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε ολοκληρωμένη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη με χαμηλό κόστος (εισφορές, συμπληρωμές και φάρμακα). Όλες οι χώρες της Ευρώπης διαθέτουν Εθνικό Σχέδιο Υγείας, όμως η Κύπρος ακόμα, διότι πρέπει πρώτα να ικανοποιηθούν συμφέροντα. Η έλλειψη Γενικού Σχεδίου Υγείας ανεβάζει το άμεσο κόστος της αποτελεσματικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πολύ ψηλά, αφού οι πολίτες αναγκάζονται να την αγοράσουν ιδιωτικά. Όσο για το έμμεσο κόστος που προκύπτει από την επιδείνωση της υγείας των πολιτών ή ακόμα και από θανάτους, δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Ντροπή σε όλους εμάς που αποδεχόμαστε και ανεχόμαστε αυτή την κατάσταση. Θα πρέπει επίσης όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση κατά τρόπο που η μόρφωση τους να μην εξαρτάται από την οικονομική τους κατάσταση σε όλες τις βαθμίδες. Η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από την κοινωνία, μέσω δημοσίων αλλά και ιδιωτικών σχολείων διότι το όφελος που προκύπτει για την κοινωνία είναι πολλαπλάσιο του κόστους. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όμως οι φοιτητές θα πρέπει να πληρώνουν μέρος του κόστους επειδή αυτοί θα επωφεληθούν πολύ περισσότερο από ότι η κοινωνία. Όφελος θα έχει και η κοινωνία, γι’ αυτό μέρος του κόστους θα καλύπτεται από αυτήν. Η κοινωνία οφείλει να πληρώνει το κόστος εκπαίδευσης των άριστων φοιτητών, ανεξάρτητων οικονομικής κατάστασης για δυο λόγους. Η πρακτική αυτή δημιουργεί κίνητρα για αριστεία και δεύτερον, οι άριστοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσφέρουν περισσότερα στην κοινωνία. Η κοινωνία οφείλει επίσης να στηρίζει τους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές για να έχουν και αυτοί ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει τη δική του αντίληψη για το πώς θα πρέπει να λειτουργεί μια κοινωνία και για πως θα πρέπει να προσφέρει κάποια κοινωνικά αγαθά. Το σίγουρο όμως είναι ότι για να μπορέσει μια κοινωνία να λειτουργήσει, θα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από συμφέροντα και κατεστημένα που δεν την αφήνουν να προχωρήσει.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας
