Η Τράπεζα Κύπρου ξόφλησε τον ELA που χρωστούσε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και πολλοί αναγνώστες έχουν απορίες. Που βρήκε τα χρήματα η Τράπεζα για να αποπληρώσει τον ELA, ήρθαν πίσω οι καταθέσεις που έφυγαν; γιατί δεν τα έδωσε πίσω στους κουρεμένους καταθέτες ή γιατί δεν τα χρησιμοποίησε για να κάνει δάνεια στην οικονομία κλπ. Τι είναι λοιπόν ο ELA πως λειτουργεί και ποιες είναι οι προεκτάσεις του.
Ο ELA είναι έκτακτη ρευστότητα (Emergency Liquidity Assistance) που μια τράπεζα δανείζεται από την ΕΚΤ για να αναπληρώσει το κενό που δημιουργείται όταν οι καταθέτες αποσύρουν τα χρήματα τους από την τράπεζα. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι αν ο ELA δεν υπήρχε, τότε, τότε το κούρεμα καταθέσεων θα ήταν πολύ μικρότερο, διότι τα €11.2 δις που ήταν το σύνολο του ELA ήταν καταθέσεις που απέφυγαν το κούρεμα. Δηλαδή, αν η κυβέρνηση ενεργούσε έγκαιρα και αποτελεσματικά το 2011, με την εξυγίανση του τραπεζικού και του δημόσιου τομέα (κάτι που έγινε με 2 χρόνια καθυστέρηση), τότε δεν θα υπήρχε ELA και το κούρεμα που επιβλήθηκε θα ήταν σαφώς μικρότερο.
Η τράπεζα που δανείζεται έκτακτη ρευστότητα από την ΕΚΤ εναποθέτει τα δάνεια που έχει χορηγήσει ως εξασφαλίσεις και σε περίπτωση που τα δάνεια δεν εισπραχθούν, τότε οι εμπράγματες εξασφαλίσεις των δανείων ρευστοποιούνται για να αποπληρωθεί η έκτακτη ρευστότητα προς την ΕΚΤ. Η Τράπεζα Κύπρου κατάφερε να αποπληρώσει την έκτακτη ρευστότητα προς την ΕΚΤ από την αποπληρωμή των δανείων από τους δανειολήπτες που πληρώνουν κανονικά τα δάνεια τους. Σύμφωνα με τους κανονισμούς, όταν μια τράπεζα οφείλει ELA στην EKT και οι εισπράξεις από τα δάνεια είναι περισσότερες από τα νέα δάνεια, τότε η τράπεζα οφείλει να ξοφλά μέρος του ELA. Αυτό έγινε στην περίπτωση της Τράπεζας Κύπρου.
Στο τέλος του 2010, η Λαϊκή Τράπεζα είχε δάνεια €26.4 δις, καταθέσεις €25.5 και ίδια κεφάλαια €4.9 δις. Μέσα στο 2011, όταν η Κύπρος αποκλείστηκε από τις αγορές δανεισμού, οι ξένοι επενδυτές άρχισαν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους, πρώτα στην Ελλάδα και μετά στην Κύπρο. Η άρνηση της προηγούμενης κυβέρνησης να προσφύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, προκάλεσε περισσότερες εκροές κεφαλαίων από τη Λαϊκή Τράπεζα αλλά και την Τράπεζα Κύπρου, Μέχρι να αποφασίσει η Κύπρος να προσφύγει στο Μηχανισμό Στήριξης, €11.2 δις καταθέσεων είχαν κάνει φτερά. Οι καταθέσεις αυτές είχαν αντικατασταθεί με έκτακτη ρευστότητα, το γνωστό ELA, δηλαδή προσωρινό δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα €11,2 δις δεν υπέστησαν τις συνέπειες του κουρέματος αφού είχαν αποσυρθεί πριν από αυτό. Ως αποτέλεσμα, το κούρεμα των καταθέσεων ήταν μεγαλύτερο από ότι έπρεπε για τους υπόλοιπους καταθέτες.
Ο ELA αποτελεί πλέον παρελθόν αλλά και μια κακή ανάμνηση. Τελικά στην οικονομία όλα είναι θέμα διαχείρισης. Το κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του αλλά έχει και κόστος. Όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται έγκαιρά, τότε το κόστος είναι μικρότερο. Η προηγούμενη κυβέρνηση δεν διαχειρίστηκε το πρόβλημα έγκαιρα λόγω ιδεολογικών αγκυλώσεων, διότι δεν ήθελε μνημόνιο. Το μνημόνιο όμως ήταν αυτό που έσωσε την Κύπρο από τη χρεωκοπία.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy
