Μέρος 1ον
(Του Αντώνη Ηλία Κασάπη)Μια σειρά άρθρων που ασχολούνται με σοβαρά θέματα της Μαρωνίτικης Κοινότητας Κύπρου.
Εισαγωγή
Σήμερα υπάρχουν διασκορπισμένοι στην Κύπρο περίπου 5 -6 χιλιάδες άνθρωποι που λέγονται Μαρωνίτες επειδή ανήκουν στην Μαρωνίτικη Εκκλησία, μια χριστιανική εκκλησία που αποτελεί μέρος της παγκόσμιας Καθολικής Εκκλησίας αλλά έχει δικά της χαρακτηριστικά ανατολικού τύπου. Είχε ιδρυθεί τον τέταρτο αιώνα μ.Χ στην περιοχή Αντιόχειας της Συρίας και σήμερα έχει την έδρα της στο Λίβανο Το Σύνταγμα της Κύπρου από το 1960 θεωρεί τους Κύπριους Μαρωνίτες ότι ανήκουν στην Ελληνοκυπριακή Κοινότητα και τους προσδιορίζει ως «Θρησκευτική Ομάδα», όπως κάνει και για τους Αρμένιους και Λατίνους (Ρωμαιοκαθολικούς) της Κύπρου.
Αυτή η ομάδα των Μαρωνιτών της Κύπρου είναι ότι απέμεινε από μια μακρά και ταραχώδη ιστορία παρουσίας στο νησί που φαίνεται να αρχίζει από τον όγδοο αιώνα μ.Χ. . Υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που μαρτυρούν τη σημαντική ιστορική παρουσία των Μαρωνιτών στην Κύπρο και υπάρχουν επίσης ιστορικές μελέτες και συγγράμματα που γράφτηκαν κυρίως από μη Κύπριους. Δυστυχώς δεν υπάρχει μια ενδελεχής και ολοκληρωτική επιστημονική μελέτη και καταγραφή της ιστορίας των Μαρωνιτών της Κύπρου. Ως αποτέλεσμα υπάρχουν πολλά σκοτεινά σημεία για το παρελθόν των Μαρωνιτών της Κύπρου αλλά και πολλές παρερμηνείες. Η ανάγκη για αυτή τη μελέτη και την καταγραφή της ιστορίας των Μαρωνιτών της Κύπρου είναι επιτακτική όχι μόνο για τους Μαρωνίτες αλλά για όλους τους Κύπριους. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε την αληθινή μας ιστορία και να αντλούμε σωστά συμπεράσματα από αυτήν.
Πέραν από την ιστορία, είναι ακόμη πιο σημαντικό να φροντίσουν οι Μαρωνίτες της Κύπρου να γνωρίζουν πού βρίσκονται σήμερα και τί θα πρέπει να επιδιώξουν για το μέλλον τους.
Ιστορικά οι Μαρωνίτες στην Κύπρο πέρασαν πάρα πολλές δυσκολίες για αιώνες, με αποτέλεσμα να μειωθούν δραματικά από περίπου το 45% των κατοίκων του νησιού σε σχεδόν καθόλου. Πάρα πολλοί αναγκάστηκαν να αλλάξουν τη θρησκεία τους μαζικά για να γλυτώσουν από τις κακουχίες και τις διακρίσεις εις βάρος τους, και να γίνουν είτε ορθόδοξοι χριστιανοί είτε μουσουλμάνοι. Ιστορικά στοιχεία αναφέρονται πρώτα σε 60 χωριά, μετά έγιναν 30, μετά 19, και μετά 4. Ενώ οι πρώτοι Μαρωνίτες που ήλθαν από τη Συρία μιλούσαν της γλώσσα της Συρίας που τότε ήταν Αραμαϊκά, με τους αιώνες άλλαξαν και μιλούσαν της γλώσσα που επικρατούσε στο νησί, τα Κυπριακά Ελληνικά. Το 1974 έμεινε μόνο ένα χωριό, ο Κορμακίτης, να μιλά τα απομεινάρια της γλώσσας των Μαρωνιτών. Το 2015 μιλούν τη γλώσσα μόνο μερικοί που κατάγονταν από αυτό το χωριό και είναι τώρα διασκορπισμένοι σε όλη την Κύπρο και αλλού. Κανένας νέος πιά δε μιλά τη γλώσσα ως μητρική, και φυσιολογικά, σε περίπου 40-50 χρόνια δεν θα υπάρχει κανένας που να τη μιλά.
Η γρήγορη καθοδική πορεία εξαφάνισης των Μαρωνιτών σταμάτησε με την κάθοδο των Άγγλων στην Κύπρο το 1878 όταν τους απέμειναν μόνο 4 χωριά, ο Κορμακίτης, ο Ασώματος, η Αγία Μαρίνα και η Καρπάσια. Μερικοί ζούσαν στις πόλεις, κυρίως στη Λευκωσία και στη Λάρνακα. Η Αγγλική διακυβέρνηση επέτρεψε στους Μαρωνίτες να αρχίσουν να αυξάνονται και να έχουν κάποια σχετική ευημερία. Αυτό συνεχίστηκε και στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας, μέχρι την καταστροφή του 1974. Μέχρι αυτό το χρόνο, τα 4 Μαρωνίτικα χωριά ήταν ένας ζωντανός πυρήνας όπου οι Μαρωνίτες μπορούσαν να αναπτυχθούν διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό τα δικά τους χαρακτηριστικά. Ο Κορμακίτης μάλιστα διατηρούσε ακόμη ζωντανή και τη δική του γλώσσα, τη Σάννα ( Κυπριακή Μαρωνίτικη Αραβική), όπως είχε απομείνει μετά από αιώνες στην Κύπρο.
Το κτύπημα από την κατοχή, τον εγκλωβισμό, την προσφυγιά και την διασπορά των Μαρωνιτών σε όλα τα μέρη της Κύπρου και στο εξωτερικό μετά το 1974 ήταν συντριπτικό. Οι Μαρωνίτες έχασαν τους στενούς και συνεχείς δεσμούς που είχαν μεταξύ τους και ήταν τώρα πολύ πιο στενά αναμεμειγμένοι με την μεγάλη ορθόδοξη Ελληνοκυπριακή πλειοψηφία. Αυτό αναπόφευκτα επέφερε ένα πάρα πολύ πιο γρήγορο ρυθμό αφομοίωσης των Μαρωνιτών με τους ορθόδοξους Ελληνοκύπριους συμπατριώτες τους, παρά τις αρκετές φιλότιμες προσπάθειες των Μαρωνιτών, της Εκκλησίας τους, της πολιτικής ηγεσίας τους, των οργανωμένων συνόλων αλλά και ατόμων. Φθάσαμε λοιπόν στη σημερινή κατάσταση.
Αρκετοί Μαρωνίτες νοιώθοντας τον κίνδυνο της εξαφάνισης της Κοινότητας τους μέσω της πλήρους αφομοίωσης (απορρόφησης) από την Ορθόδοξη Κοινότητα, προβληματίζονται και αναζητούν τρόπους να διατηρήσουν την ιστορική Κοινότητα με τα δικά της χαρακτηριστικά. Την θρησκεία της και την κουλτούρα της.
Υπάρχει τώρα μια πιθανότητα και ελπίδα λύσης του μακροχρόνιου και δύσκολου Κυπριακού προβλήματος που θα οδηγήσει σε ένα ομόσπονδο δικοινοτικό διζωνικό κράτος. Οι Μαρωνίτες της Κύπρου έχουν πολλά να κερδίσουν από μια καλή λύση του Κυπριακού αν τους δοθούν πίσω τα 4 χωριά τους και οι περιουσίες τους. Ελπίζουμε λοιπόν πολύ σε μια καλή λύση που θα φέρει επιτέλους ειρήνη και ευημερία σε όλο το νησί και να επιτρέψει στους πρόσφυγες Μαρωνίτες, όπως και σε όλους τους πρόσφυγες, να επιστρέψουν και να επανεγκατασταθούν στα χωριά τους , να πάρουν πίσω τις περιουσίες τους, μέσα σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας.
Ελπίσουμε στη λύση αλλά αν θέλουμε να σώσουμε την Κοινότητα μας οφείλουμε όμως να εργαστούμε και να είμαστε έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα, με λύση ή χωρίς λύση.
Σε μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού, σαν αποτέλεσμα των συζητήσεων των δύο μεγάλων κοινοτήτων της Κύπρου, είναι σημαντικό να ληφθούν σοβαρά υπόψη και οι θέσεις των Μαρωνιτών της Κύπρου.
Ποιες όμως είναι αυτές οι θέσεις των Μαρωνιτών της Κύπρου;
Ποιοι είναι οι στόχοι τους;
Σε μια σειρά άρθρων που θα ακολουθήσει, θα αναλύσουμε τις τάσεις μέσα στη Μαρωνίτικη Κοινότητα και θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε τις σωστές γραμμές.
( Συνεχίζεται )
