Οι καταθέτες στρέφονται στα ομόλογα της Κυπριακής Δημοκρατίας αφού αυτά αποφέρουν ψηλότερες αποδόσεις από τις καταθέσεις στις τράπεζες. Στην Κύπρο οι τόκοι που κερδίζουν οι καταθέτες φορολογούνται με φόρο 30% για την άμυνα στην πηγή, δηλαδή ο φόρος αφαιρείται αυτόματα. Αλλά για όσους αγοράζουν ομόλογα της κυβέρνησης, ο αντίστοιχος φόρος είναι μόνο 3%, δηλαδή υπάρχει μια σοβαρή στρέβλωση προς όφελος των κυβερνητικών ομολόγων. Είναι αυτός ο κύριος λόγος που όλο και περισσότεροι καταθέτες επιλέγουν τα κυβερνητικά ομόλογα παρά τις καταθέσεις.
Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και από τα στοιχεία που παραθέτει το Υπουργείο Οικονομικών από τις δημοπρασίες κυβερνητικών ομολόγων. Στην έκδοση του επταετούς κυπριακού ευρωομολόγου τον Ιούλιο 2016, η κυβέρνηση δανείστηκε €1 δις ευρώ με (απόδοση) επιτόκιο 3.8% ετησίως. Η ζήτηση για το συγκεκριμένο ομόλογο ήταν υπερδιπλάσια της έκδοσης και αυτό φανερώνει το επενδυτικό ενδιαφέρον για τα κυβερνητικά ομόλογα. Ο αγοραστής θα λαμβάνει απόδοση 3.8% ετησίως για τα επόμενα επτά χρόνια (3.7% μετά τη φορολογία για την άμυνα). Αν ο επενδυτής κατέθετε τα χρήματα του στην τράπεζα, θα κέρδιζε περίπου 1.5% (1.05% μετά τη φορολογία).
Η διαφορά στην απόδοση είναι μεγάλη ενώ η διαφορά στο ρίσκο είναι μικρή. Το τραπεζικό σύστημα έχει εξυγιανθεί και εποπτεύεται κατ’ ευθείαν από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό. Οι καταθέσεις στις τράπεζες μέχρι και €100,000 ανά τράπεζα, ανά καταθέτη, είναι πλήρως εξασφαλισμένες, όχι από την κυβέρνηση αλλά από το Σχέδιο Ασφάλισης των Καταθέσεων, το οποίο αργά αλλά σταθερά μαζεύει τα χρήματα που χρειάζεται. Οι καταθέτες που διαθέτουν αποταμιεύσεις άνω των €100,000 μπορούν να τις διαμοιράσουν τις καταθέσεις τους σε διαφορετικές τράπεζες. Υπάρχει λοιπόν η δυνατότητα για οποιονδήποτε επιθυμεί να φυλάει τα χρήματα τους με μηδενικό ρίσκο, απλά θα πρέπει να συμβιβάζεται με πολύ χαμηλές αποδόσεις. Ας μην αγνοούμε το γεγονός ότι σε άλλες χώρες, Αγγλία, Γερμανία, Αμερική, Ιαπωνία και αλλού, τα επιτόκια καταθέσεων είναι μηδέν ή ακόμα και αρνητικά, δηλαδή ο καταθέτης πληρώνει για να του προσέχουν τα χρήματα του.
Τα κυβερνητικά ομόλογα στην Κύπρο έχουν χαμηλό ρίσκο αλλά δεν είναι μηδέν και οι αποδόσεις που προσφέρουν είναι εξαιρετικά ψηλές σε σχέση με τον κίνδυνο που διατρέχουν. Αυτό δεν ισχύει στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες όπου οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων είναι πάρα πολύ χαμηλές. Ο κύριος λόγος βέβαια είναι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η ΕΚΤ αγοράζει κρατικά ομόλογα διοχετεύοντας τεράστιες ποσότητες χρήματος στο τραπεζικό σύστημα, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα επιτόκια. Τα Κυπριακά ομόλογα δεν περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης επειδή η βαθμολογία των κυπριακών ομολόγων δεν βρίσκεται ακόμα σε επενδυτική βαθμίδα.
Αν και οι αποδόσεις των κυπριακών κρατικών ομολόγων δεν είναι πολύ χαμηλές, είναι οι χαμηλότερες που στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, και αυτό οφείλεται αποκλειστικά στη συνετή και νοικοκυρεμένη δημοσιονομική πολιτική, η οποία ευελπιστώ ότι θα συνεχιστεί για πάντα. Μόνο έτσι το τεράστιο δημόσιο χρέος των €19 δισεκατομμυρίων θα εξυπηρετείται με χαμηλό κόστος.
Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Βουλευτής ΔΗΣΥ Κερύνειας