Οι περισσότερες χώρες του πλανήτη φορολογούν το εισόδημα με κλιμακωτούς συντελεστές, δηλαδή το ποσοστό φορολογίας αυξάνεται καθώς αυξάνεται το εισόδημα. Η Κύπρος για παράδειγμα διατηρεί αφορολόγητο εισόδημα €19,500 και στη συνέχεια ο συντελεστής αυξάνεται. Το ίδιο συμβαίνει και στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες.
Τα τελευταία χρόνια όμως, κάποιες χώρες εφαρμόζουν ενιαίο φορολογικό συντελεστή, τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις. 27 χώρες παγκοσμίως, από τις οποίες οι 12 στην Ευρώπη, φορολογούν το εισόδημα με ένα ενιαίο φορολογικό συντελεστή. Η Εσθονία για παράδειγμα, φορολογεί το εισόδημα με 20%, η Ρωσία με 13%, η Λιθουανία και η Τσεχία με 15%, η Βουλγαρία με 10% κλπ. Όλες οι χώρες επιτρέπουν ένα ποσό του εισοδήματος να είναι αφορολόγητο.
Το σύστημα φορολογίας είναι πολύ σημαντικό σε μια κοινωνία διότι επηρεάζει την ανάπτυξη της οικονομίας, την κατανάλωση, την απασχόληση, την αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος και την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι φορολογίες χρειάζονται επίσης για να λειτουργεί η δημόσια υπηρεσία και να εξυπηρετεί τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το σύστημα φορολογίας θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο κατά τρόπο που να επιτυγχάνει τα πιο πάνω χωρίς όμως να περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη και τα κίνητρα για εργασία. Είναι για αυτό το λόγο που κάποιες χώρες αποφάσισαν ότι ο ενιαίος συντελεστής φορολογίας είναι η καλύτερη λύση.
Η καλύτερη αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι τα κύρια επιχειρήματα υπέρ του κλιμακωτού συστήματος φορολόγησης του εισοδήματος. Οι υποστηρικτές του κλιμακωτού συστήματος θεωρούν ότι η εφαρμογή του ενιαίου συντελεστή προκαλεί κοινωνικές αδικίες αφού ο κάθε φορολογούμενος δεν πληρώνει σύμφωνα με τις δυνατότητες του.
Για παράδειγμα, αν το εισόδημα είναι €20,000 και ο ενιαίος φορολογικός συντελεστής είναι 20%, τότε ο φόρος είναι €4,000 και ο φορολογούμενος θα έχει €16,000 διαθέσιμο εισόδημα. Αν όμως το εισόδημα είναι €60,000, ο φόρος είναι €12,000 και το διαθέσιμο εισόδημα μετά τη φορολογία είναι €48,000. Η επιβάρυνση στο φορολογούμενο με το χαμηλότερο εισόδημα (€20,000) είναι δυσανάλογα ψηλή καθώς οι €16,000 που του απομένουν μπορεί να μην είναι αρκετά χρήματα για να ζήσει αξιοπρεπώς.
Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείτε το αφορολόγητο εισόδημα, το οποίο θα μειώσει την κοινωνική αδικία που προκύπτει από την εφαρμογή του ενιαίου φορολογικού συντελεστή. Στο πιο πάνω παράδειγμα, θα μπορούσε το αφορολόγητο να τεθεί στις €12,000 (€1,000 για κάθε μήνα). Έτσι, ο φορολογούμενος που κερδίζει €20,000 θα πληρώνει 10% στις €8,000, δηλαδή €800 ή 4% επί του εισοδήματος του. Παράλληλα, αυτός που κερδίζει €60,000 θα πληρώνει 20% επί φορολογητέου εισοδήματος €48,000, δηλαδή €9,600 ή 16%. Το αφορολόγητο μπορεί να αυξομειώνεται για να επιφέρει κοινωνική δικαιοσύνη στον επιθυμητό βαθμό.
Τα μεγάλα οφέλη όμως που προκύπτουν από την εφαρμογή του ενιαίου συντελεστή φορολογίας είναι ότι αυξάνουν τα κίνητρα για εργασία αντί να τα μειώνουν, και συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη. Άλλο να φορολογείσαι με 35% στο τελευταίο ευρώ που κερδίζεις και άλλο 20%. Άλλα παρεμφερή οφέλη είναι η μείωση του διοικητικού κόστους από τις φορολογικές αρχές, η μείωση του χρόνου και της ταλαιπωρίας που υπόκεινται οι φορολογούμενοι όταν συμπληρώνουν τις φορολογικές τους δηλώσεις, το γεγονός ότι η κυβέρνηση θα γνωρίζει περίπου πόσα θα εισπράξει, η μείωση στα κίνητρα για αδήλωτη εργασία και φοροδιαφυγή κλπ.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ
