Οι καταθέτες θα μπορούν ,σε βάθος χρόνου, να νιώθουν πιο ασφαλής για τις καταθέσεις τους μετά την υιοθέτηση και εφαρμογή της Τραπεζικής Ένωσης στην ευρωζώνη. Η Τραπεζική Ένωση αποτελείται από τρεις βασικούς πυλώνες, την κοινή εποπτεία των τραπεζών, τον κοινό μηχανισμό εξυγίανσης και το κοινό σύστημα εγγύησης των καταθέσεων μέχρι €100,000. Τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ευρωζώνης θα υπόκεινται σε αυστηρή εποπτεία από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κυρίως σε ότι αφορά τα κεφάλαια που χρειάζονται και το ρίσκο του χαρτοφυλακίου τους, δηλαδή τα δάνεια. Μόλις πρόσφατα, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός απαίτησε από τις Κυπριακές τράπεζες να αυξήσουν τα ίδια κεφάλαια τους (συνεισφορές των μετόχων τους) κατά περίπου €1.2 δις, λόγω του ψηλού κινδύνου που διατρέχουν τα χαρτοφυλάκια τους, ότι δηλαδή, οι τράπεζες μπορεί να μην καταφέρουν να εισπράξουν τα οφειλόμενα. Τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών διασφαλίζουν, σε κάποιο βαθμό, τις ασφαλισμένες καταθέσεις (μέχρι €100,000), σε περίπτωση που δεν εισπραχθούν τα δάνεια.
Στην καλύτερη των περιπτώσεων, τα ίδια κεφάλαια θα ανέρχονται στο 8% των συνολικών δανείων, αλλά όταν τα δάνεια εμπεριέχουν ρίσκο και ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι ψηλός, τότε η εποπτική αρχή απαιτεί μεγαλύτερα ίδια κεφάλαια ως ποσοστό των συνολικών δανείων. Ο έλεγχος του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού είναι αρκετά αυστηρός για να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο μια τράπεζα να χρειαστεί εξυγίανση. Στην περίπτωση όμως που η εξυγίανση είναι αναπόφευκτη (λόγω ζημιών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια και από λειτουργικές ζημιές), τότε ενεργοποιείται η διαδικασία του δεύτερου πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης. Το Ταμείο Εξυγίανσης συνεισφέρει για να καλύψεις τις ζημιές, αφού πρώτα συνεισφέρουν οι μέτοχοι (υφιστάμενοι ή νέοι μέτοχοι) και οι πιστωτές της τράπεζας (κάτοχοι ομολόγων και αξιογράφων), σε ποσοστό που φτάνει το 8% των συνολικών υποχρεώσεων της τράπεζας, δηλαδή των καταθέσεων. Αυτή η διαδικασία είναι η λεγόμενη «διάσωση με ίδια μέσα» ή «bail-in». Αν μετά και από την διαδικασία αυτή, οι ζημιές δεν καλύπτονται, τότε συνεισφέρει και το Ταμείο Εξυγίανσης μέχρι 5% των συνολικών υποχρεώσεων της τράπεζας. Μετά από αυτή τη διαδικασία, η πιθανότητα να χρειαστεί περισσότερα χρήματα μια τράπεζα είναι πολύ μικρή, όμως αν αυτό συμβεί, τότε ενεργοποιείται το κούρεμα καταθέσεων άνω των €100,000, όπου ένα ποσοστό των καταθέσεων μετατρέπεται σε μετοχές (πρωτοβάθμιο κεφάλαιο.). Στην περίπτωση που κινδυνεύουν οι ασφαλισμένες καταθέσεις (κάτω από €100,000) τότε ενεργοποιείτε το Ταμείο Εγγύησης των καταθέσεων για να αποζημιώσει τους ασφαλισμένους καταθέτες. Το Ταμείο Εξυγίανσης είναι πανευρωπαϊκό και θα ανέρχεται στο 1% των ασφαλισμένων καταθέσεων μέχρι το 2024, ενώ το Ταμείο Εγγύησης των καταθέσεων είναι εθνικό και θα ανέρχεται στο 0.8% των ασφαλισμένων καταθέσεων μέχρι το 2024. Τα δύο Ταμεία θα χρηματοδοτούνται από εισφορές από τις τράπεζες, οι οποίες βέβαια θα μετακυλήσουν το κόστος στους καταθέτες και στους δανειολήπτες. Για το σκοπό αυτό, η κυβέρνηση επιβάλει χρηματοπιστωτικό τέλος στις τράπεζες ίσο με 0.15% από το 2013.
Στην απίθανη περίπτωση που όλα τα πιο πάνω δεν είναι αρκετά για να καλύψουν το κόστος εξυγίανσης μιας τράπεζας και τις ασφαλισμένες καταθέσεις, τότε και μόνο τότε, ο φορολογούμενος θα κληθεί να καλύψει μέρος των ζημιών.
Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας